Huis & Tuin

Hoe maak je een tuin hommel- en bijvriendelijk?

Bijen en hommels, wie wordt er niet blij van deze hardwerkende diertjes? Gezellig zoemend vliegen ze van bloem naar bloem om nectar te verzamelen. Dat bijen het lastig hebben door ziekten en bestrijdingsmiddelen is inmiddels wel bekend. Gelukkig is het eenvoudig en leuk om de bijen een handje te helpen. Met deze tips zorg je dat je tuin (of balkon) mooier wordt en help je tegelijk de bij en de hommel.

Zorg dat er altijd bloemen bloeien

Toen ik drie jaar geleden dit huis kocht, bloeide er van alles in de tuin. We kregen de sleutel in juni en de hortensia, klimhortensia, vrouwenmantel en lavendel bloeiden en de tuin zat vol vrolijk brommende bijen. Maar twee maanden later, in augustus, was het ineens stil in de tuin. Alles was uitgebloeid en er was geen nectar meer te bekennen. Jammer voor de bijen, maar ook voor onszelf. Sindsdien let ik goed op welke plant wanneer bloeit en plant ik nieuwe planten die bloeien op de momenten waarop er verder weinig bloeit. Inmiddels staan er van maart tot en met oktober meerdere planten in bloei in onze tuin.

Koop biologische bloembollen, zaden, planten en grond

Door alléén biologische planten, bloembollen, zaden en grond te kopen, weet ik zeker dat er geen pesticiden, bestrijdingsmiddelen of andere schadelijke stoffen in mijn tuin komen. Zo zorg ik dat de bloemen er niet alleen mooi uitzien, maar ook gezonde nectar voor de bijen en hommels maken. Bij de reguliere tuincentra is dat soms niet verkrijgbaar of is onduidelijk of plantjes ‘schoon’ zijn. Gelukkig zijn er steeds meer plekken waar biologische zaden en planten te koop zijn. Een paar plekken waar ik goede ervaringen mee heb:

Verder zijn het vaak de kleinere regionale tuincentra die planten verkopen die schoon zijn.

bijen-hommels-hortensia-zonnebloem-distel

Planten waar bijen blij van worden

Ik woon op het Groningse Hoogeland. Dus op keiharde natte klei. Woon je op zandgrond, dan zijn er waarschijnlijk andere planten geschikter. Maar bij mij worden bijen, hommels en vlinders blij van onder andere deze planten:

Vroeg voorjaar bloeiers

  • Krokussen (Crocus)
  • Narcissen (Narcissus)
  • Blauwe druifjes (Muscari botryoides)

Bloemen in het voorjaar

  • Tulpen (Tulipa)
  • Akkerhoornkruid (Cerastium tomentosum))
  • Hortensia (Hydrangea macrophylla)
  • Clematis (klimplant)

Bloei aan het begin van de zomer

  • Lavendel (Lavandula)
  • Sterjasmijn (klimplant) (Trachelospermum jasminoides)
  • Klimhortensia (Hydrangea anomala)
  • Kamperfoelie (klimplant met heerlijke geur op zomeravond) (Caprifoliaceae)

(Na)zomer bloeiers

  • Zonnehoed (Echinacea purpurea)
  • Trompetklimmer (Campsis)
  • Zonnebloem (Helianthus annuus)

Planten die het hele seizoen bloeien

  • Geraniums (let op: dat zijn niet de planten die Oma in de vensterbank heeft en die in de volksmond geranium heten) (Geranium Rozanne)
  • Korenbloem (eenjarig, maar als je uitgebloeide bloemen regelmatig verwijderd, bloeit hij van lente tot diep in de herfst voor vlinders en bijen) (Centaurea cyanus)
  • Vlinderstruik (Buddleja davidii) (vergeet niet uitgebloeide bloemen te snoeien, dan komen er telkens nieuwen)
  • Kruiden als tijm, rozemarijn en bieslook (Thymus, Rosmarinus officinalis, Allium schoenoprasum)
  • Speciaal bijenzaad-mengsel met allerlei geinige bloemen waarvan ik geen idee heb hoe ze heten ;-)

Onze tuin is slechts bescheiden, een meter of 50 met schuttingen aan weerszijden. Door een pergola en allerlei klimplanten benutten we ook de hoogte en hebben we veel meer bloeiers. Heb je een grotere tuin, dan zijn ook veel bomen geschikt. Voordat ik iets in de tuin plant, kijk ik vaak even op Neerlandstuin, een prima site met veel praktische tips over planten. (Edit 2019: deze site lijkt offline. Ik raad aan mijn artikel over een bloeiboog van 2019 te lezen. Daarin staan veel nuttige planten voor insecten inclusief een aanpak in de tijd). Ik let daarbij op de geschikte locatie en grond (natte Groningse klei), bloeitijd (ik wil het héle seizoen een mooie tuin), en gemak (want ik heb een druk leven en ben geen professionele tuinier).

Maak een bijenhotel en ruim niet (alle) rommel op

Veel hommels en bijen zijn solitaire wezentjes die niet in een volk aan een boom hangen zoals in tekenfilmseries. Ze hebben dus beschutting nodig en die vinden ze in de vorm van holletjes in de grond, in hout of bijvoorbeeld in holle takken. Door gaten van verschillende diktes te boren in een stuk hout, of door holle afgevallen takken in de herfst niet direct op te ruimen, maar te laten liggen, creëer je beschutting voor de winter. Zelf heb ik een keer een kant en klaar bijen- en vlinderhotel gekocht. Helaas heb ik niet het idee dat er insecten in overwinteren. Ik heb hem ook al een paar keer verplaatst om te kijken of de locatie (onder een struik uit de wind?) uitmaakt, maar tot nu toe zonder succes.

bijen-hommels-bijenhotel

Meer weten over bijen in de tuin?

Bovenstaande tips hebben geholpen mijn tuin bijvriendelijk te maken. We hebben het hele seizoen een mooie tuin, er staan altijd meerdere planten in bloei en dus zijn er altijd bijen, vlinders en hommels. En dat zonder dat het mij enorm veel tijd kost. Een professionele imker of tuinier ben ik niet dus ik zie vast nog wat dingen over het hoofd. Tips of aanvullingen? Laat even een reactie achter!

Verder hier nog twee links die kunnen helpen:

Remi van Beekum on LinkedinRemi van Beekum on Twitter
Remi van Beekum
Permacultuur/voedselbos @ De Hommelgaard
Permacultuur/voedselbos @ de Hommelgaard | Ondernemer @ Kiemfabriek | online communicatie voor duurzame/sociale bedrijven | gitaarmuziek | duurzaamheid | man van Cecile | vader van Emily | Eext/Drenthe