Lezen & Media

Zo ziet de revolutie eruit volgens Russell Brand

9 januari 20152 april 2024 door Cecile Bol

(aangepast op 2 april 2024)

Denken & Dromen, Groei & Gelijkheid, Lezen & Media, Recensie

Het lijkt misschien onwaarschijnlijk dat een komiek als Russell Brand iets zinnigs te melden heeft over het omverwerpen van het huidige systeem. Maar hij heeft zich erin vastgebeten en komt met verrassend inspirerende uitspraken, cijfers en denkrichtingen; niet alleen in zijn boek Revolution, maar ook in de dagelijkse filmpjes op zijn YouTubekanaal. Hij refereert te vaak aan zijn verslavingsverleden en dramt te veel door over een bepaalde yogatechniek, maar verder is het een lekker provocerend boek vol ‘food for thought’.

Russell Brand, is dat niet die drugsverslaafde acteur?

Waarschijnlijk ken je de flamboyante, snel pratende Russell Brand al van iets anders. Bijvoorbeeld nog van MTV. Of omdat hij vaak in de roddelbladen is geweest als drugsverslaafde en/of seksverslaafde. Of omdat hij getrouwd is geweest met zangeres Katy Perry. Of van zijn films, zoals Get Him to the Greek en Arthur. Dat alles maakt het misschien ongeloofwaardig dat deze Engelsman van 39 jaar iets zinnigs kan zeggen over politiek en economie. Maar juist zijn achtergrond (rags to riches) en zijn snelle geest blijken een boeiende combinatie om juist heel veel over dit onderwerp te vertellen te hebben.

Jeremy Paxman: “Is it true that you don’t even vote?”

Russell Brand verraste vriend en vijand in oktober 2013 met zijn interview met Jeremy Paxman voor BBC Newsnight. Aanleiding was dat Russell Brand die maand gast-hoofdredacteur was voor politiek blad New Statesman. Klopt het dat je niet stemt? En dat je denkt dat er een revolutie zal komen? Jeremy Paxman legt hem het vuur aan de schenen en Russell Brand kletst zich er zo provocerend, boeiend en inspirerend doorheen dat het interview al bijna 11 miljoen keer bekeken is op YouTube. Dit interview en zijn ervaringen bij New Statesman waren de aanleiding om een boek over het thema te schrijven. Een jaar later ligt Revolution in de schappen.

Macht van Amerika, multinationals en rijke families

Heel kort door de bocht komt het er volgens Russell Brand (en vele anderen) op neer dat de wereld op dit moment geregeerd wordt door Amerika, multinationals en rijke families. De Verenigde Staten menen dat zij recht hebben op wereldheerschappij, de multinationals willen zo veel mogelijk geld verdienen ten koste van de aarde en de mensheid en de rijke families willen vooral rijk blijven. Zij zullen er alles aan doen om deze corrupte, kapitalistische nep-democratie in stand te houden. Of dat nu is met lobby’en, met oorlog, met slavernij of met spionage en mind control. Stemmen heeft daarom weinig zin volgens Russell Brand: de politici staan niet in dienst van het volk, maar in dienst van hen die het systeem in stand willen houden.

Fear and desire

Het systeem in stand houden is helemaal niet zo ingewikkeld: beheers de media en de politiek en je bent er. Met genoeg marketing en propaganda kun je mensen regeren op basis van angst en verlangen. Mensen voelen een leegte en willen deze opvullen met de spullen die marketeers aanprijzen. Ze voelen een angst en willen deze angst sussen door boemannen aan te vallen die door de media zijn aangewezen, zoals immigranten en Moslims. Door angst en verlangen leven mensen in het verleden en de toekomst in plaats van in het heden. Yoga kan volgens Russell Brand helpen om meer in het heden te leven en het verlangen te stillen waar het eigenlijk om gaat: je één voelen met iedereen en de aarde. Dit is dé manier om de wereld te veranderen: als je je één voelt met iedereen, dan heb je de behoefte om gelijkheid en duurzaamheid te bewerkstelligen. Iets wat de profiteurs van het systeem proberen te voorkomen…

Het systeem veranderen: decentralisatie en spiritualiteit

Er zijn alternatieven volgens Russell Brand. Alleen zij die er belang bij hebben dat er niks verandert zeggen dat er geen alternatief is. Sterker nog, zelfs de elite geeft toe dat kapitalisme aan het afbrokkelen is. Maar de grote vraag is: wat komt hierna? Nog meer controle? Of juist een vrije wereld waarin we in harmonie kunnen leven? Russell Brand ziet de oplossing in de richting van sterke decentralisatie: een wereld van autonome, kleine gemeenschappen. Maar zelfs als dat niet het antwoord is, dan zou de revolutie in ieder geval geweldloos moeten zijn en de kwaliteit van het leven van normale mensen drastisch moeten verbeteren. In de nieuwe wereld moeten eerlijk met elkaar delen en de gezondheid van de aarde op 1 staan in plaats van het nastreven van financiële winst. Spiritualiteit kan hierbij helpen om weer ruimte te geven aan het diepgewortelde instinct voor eerlijkheid en eerlijke verdelingen dat veel primaten hebben.

Inspiratie zonder hapklare oplossing

Een hapklare oplossing als alternatief voor het huidige systeem of hoe we daar moeten komen is niet wat je moet verwachten als je aan Revolution begint. Russell Brand weet het allemaal ook nog niet precies, maar is wel gefascineerd door de ongelijkheid in de wereld en de oplossingen die anderen aandragen. Gaandeweg kom ik veel nieuwe dingen te weten: cijfers over de verdeling van rijkdom, dubbele agenda’s en andere zienswijzen. Russell Brand brengt alles expres luchtig. Het is zijn stijl van communiceren en hij benadrukt daarmee dat hij ook niet alwetend is. Typisch zijn bijvoorbeeld zijn nonchalante, in bijzinnen verstopte verwijzingen naar diverse complottheorieën. Enige minpunt is dat hij ontzettend veel vertelt over zijn verslavingsverleden en zijn ervaringen met yoga en meditatie. Dat is soms zo saai dat het afdoet aan de boodschap.

Verder lezen: de leeslijst van Russell Brand

Russell Brand refereert aan diverse denkers in zijn boek. Deze denkers zijn voor hem een grote inspiratiebron, zowel voor de noodzaak om iets te veranderen als voor de richting waarin die verandering dan zou moeten plaatsvinden. Helaas heeft hij geen literatuurlijst opgenomen, maar gelukkig bedankt hij ze in zijn voorwoord. Wie verder wil lezen kan daarom op zoek gaan naar materiaal van Dave Graeber, Daniel Pinchbeck, Dave DeGraw, Naomi Klein, Noam Chomsky, Matt Stoller, Helena Norberg-Hodge, Peter Tatchell, Edwad Slingerland en Thomas Piketty. Je kunt je ook door Russell Brand zelf laten inspireren. Op zijn YouTubekanaal werpt hij elke werkdag een kritische blik op het nieuws onder de naam Trews, true news. Een aanrader!