Durven & Ondernemen

Duurzaamheid van alle kanten op duurzaamheidsfestival MorgenVandaag 2016

MorgenVandaag is het jaarlijkse duurzaamheidsfestival van de ASN Bank. Het programma belooft inspirerende sprekers, workshops en muzikaal en creatief talent voor wie de wereld een beetje mooier wil maken. En voor wie groots droomt zonder de ogen te sluiten voor de realiteit. Het volgeboekte event vond plaats in de Metaal Kathedraal aan de rand van Utrecht op zaterdag 24 september. Eigenwijs Blij was erbij.

morgenvandaag-programma

Het programma van MorgenVandaag 2016

Het programma van MorgenVandaag bestaat uit 7 tracks met verschillende thema’s. Zo staan er bijvoorbeeld op het Podium bekende mensen die hun persoonlijke duurzame doelen en drijfveren vertellen. In de schoolbanken belooft geen langdradige colleges, maar docenten die de klas mee voeren met een dwarse visie. Op In de praktijk spreken experts over onder andere duurzaam beleggen, duurzaam vermogensbeheer en duurzaamheidsbeleid. En Aan de keukentafel kunnen bezoekers in gesprek met de sprekers in een kleine setting. Bij Voor de wereld van morgen vertellen vijf duurzame ondernemers van verschillende achtergronden over hun onderneming. Verder is er een Bio-Scope, met een selectie van bijzondere films door Movies that Matter. En is er in samenwerking met Into the great wide open een podium waar talentvolle muzikanten, dichters en andere verhalenvertellers nemen je mee naar een andere wereld. Ik bezocht een aantal van de sessies waarvan je hieronder een impressie krijgt.

Dr. Denis Mukwege

Het programma begint met een verhaal van de Congolese gynaecoloog en mensenrechtenactivist Dr. Denis Mukwege. In het Panzi ziekenhuis in Oost-Congo hiep hij met zijn team zo’n 50.000 vrouwelijke slachtoffers van seksueel oorlogsgeweld. Slachtoffers krijgen niet alleen medische zorg, maar ook psychische, sociaal-economische en juridische ondersteuning. Mukwege ontving hiervoor onder meer de Sacharovprijs en de mensenrechtenprijs van de Verenigde Naties.

morgenvandaag-denis-mukwege

Hij vertelt een bevlogen verhaal over zijn strijd tegen verkrachten als een oorlogswapen. Hij begon met een schets van het probleem en met name de mate waarin dat georganiseerd en systematisch gebeurt op allerlei plekken op de wereld. En over de impact die dat heeft op zowel de slachtoffers als hele gemeenschappen. Gelukkig vervolgt hij met een hoopvol verhaal over de kracht van vrouwen en de mogelijkheden om dit voor toekomstige generaties op te lossen. Daarin is het volgens Mukwege erg belangrijk om te focussen op gelijkwaardigheid en gelijke kansen voor mannen en vrouwen. Te beginnen bij de geboorte door kinderen dan al direct als gelijkwaardig te behandelen en op te voeden.

Mukwege ontvluchtte Congo nadat er een aanslag was gepleegd op zijn leven waarbij zijn bewaker stierf maar hij zelf wonderwel overleefde. Maar terwijl hij in Europa verbleef ontstond er een beweging van vrouwen die hem massaal opriepen terug te keren naar zijn ziekenhuis. Toen hij na enkele maanden terugkeerde werd hij door duizend vrouwen juichend ontvangen.

Op de vraag wat wij vanuit Nederland kunnen doen om te helpen geeft hij twee adviezen. Als consument moet je altijd doorvragen waar de producten die je koopt vandaan komen. In veel telefoons en andere elektronica zitten bijvoorbeeld mineralen uit conflictgebieden. Bedrijven kunnen die zelfde vraag ook stellen en hun supply-chain doorlichten om foute grondstoffen en andere negatieve impact aan te pakken. Ik neem mezelf voor om, als mijn huidige telefoon het begeeft, een FairPhone te kopen.

In de schoolbanken: Cijfers en invloed

In deze sessie komen maar liefst drie sprekers aan het woord die in korte hoorcollege’s ingaan op de invloed van cijfers op duurzaamheid.
morgenvandaag-schoolbanken

De rol van cijfers in de media
Sanne Blauw, econometrist en schrijver voor De Correspondent, gaat in op de rol van cijfers in het nieuws en de media. Ze vertelt dat die cijfers er vaak zijn omdat iemand een verhaal wil vertellen en daar cijfers bij zoekt. Ze illustreert hoe dat gaat met het volgende filmpje waarin iemand bij een winkel de juiste cijfers komt uitzoeken:

Ze roept ons op om altijd kritisch te kijken naar cijfers in de media en onszelf de volgende vragen te stellen:
1 wie zegt het?
2 hoe weet hij of zij het?
3 wat mist er? (veel cijfers worden uit verband of context gepresenteerd waardoor ze een andere lading krijgen)
4 is iemand van onderwerp veranderd? (het aantal meldingen over mensenhandel zegt niks over het werkelijke aantal)
5 is het logisch?

Beperkingen van rendementsdenken
Jesse Frederik, ook schrijver bij De Correspondent en auteur van het boek ‘Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers’ gaat vooral in op de beperkingen van cijfers. Steeds meer beroepsgroepen verzetten zich tegen het feit dat ze worden afgerekend op cijfers waarin ze hun werk niet meer herkennen. De maatschappij, bedrijven en de overheid maken steeds meer meetbaar, stuurbaar en controleerbaar. Het rendementsdenken is helemaal van deze tijd, maar heeft vaak een ongewenst effect.

Hij laat voorbeelden zien waar cijfers en de controle en sturing daarop duidelijk schadelijk zijn. Zo krijgen GGZ-instellingen tegenwoordig iet meer vergoed per behandeling maar krijgen ze vaste bedragen in stappen. Waar de professional vroeger per cliënt een inschatting kon maken van het juiste aantal behandelingen, zie je dat ze nu door het management worden aangestuurd om onderin de stappen te gaan zitten zodat ze gemiddeld een hogere vergoeding krijgen.

In het Verenigd Koninkrijk kregen ambulances een target om binnen 8 minuten op de plaats van bestemming te zijn. Hun vergoeding hing voor een deel af van in hoeverre ze daarin slaagden. Vervolgens bleek dat ze massaal gingen frauderen met de administratie en ineens toevallig erg veel ambulances rond 7:55 aankwamen en erg weinig krap na 8 minuten.

Het Nederlands Forensisch Instituut ging zelfs zo ver dat ze de wachtrij oplosten door de politie een quotum op te leggen en daarmee per saldo de wachtrij te verplaatsten naar de politie en zelf konden zeggen dat ze geen wachtrij meer hadden. Deze voorbeelden laten zien dat sturen op cijfers om de kwaliteit te verbeteren vaak leidt tot het omgekeerde effect.

Frederik pleit ervoor om meer vertrouwen te hebben in de professionals zelf en niet elke keer als er wat mis gaat meer cijfers als controlemiddel in te voeren. Het bijhouden van al die cijfers kost een hoop tijd en geld en demotiveert mensen. Zijn stelling is dat dat bij elkaar meer kost dan het af en toe maken van een fout of iemand die de kantjes er vanaf loopt. Zelfsturende teams hebben overigens wel cijfers nodig, maar die dienen als vertrekpunt voor hun werk, zodat ze zelf kunnen sturen en niet als eindpunt/beoordeling.

Het effect van maatschappelijk verantwoord ondernemen
Johan Graafland is theoloog en econoom en heeft zich gespecialiseerd in bedrijfsethiek. Voor de Europese Unie doet hij onderzoek naar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en de effecten daarvan. Hij vertelt dat er eigenlijk geen data over het effect van MVO in het MKB was. Via een uitgebreide survey in 12 Europese landen zijn ze die data gaan verzamelen. Daarbij keken ze onder meer naar de sociale- en milieueffecten van MVO in het MKB.

Uit het ingewikkelde onderzoek waarbij ook allerlei omliggende factoren werden meegenomen, blijkt dat MVO inderdaad significant helpt minder CO2 uit te stoten, meer vrouwen op hoge posities te krijgen en meer te recyclen. De effecten zijn wel klein, maar ook niet verwaarloosbaar. De effecten zijn zowel bij MKB, bij grote bedrijven en op macroniveau significant aan te tonen.

morgenvandaag-ondernemers

In de schijnwerpers: Diversiteit in Duurzaamheid

De programmering van MorgenVandaag was erg krap en de sessie over cijfers liep dik 20 minuten uit. Daardoor kwam ik helaas veel te laat binnen bij de sessie over diversiteit in duurzaamheid. In deze sessie kwamen duurzame ondernemers van allerlei achtergronden aan het woord. Zoals Yağmur Masmas van aGreenStory die werkt aan verduurzaming van klaslokalen en het bedrijfsleven door nietjesloze nietmachines en whiteboard notebooks.

En Richard Severin zie met RecyQ in Amsterdam Zuid-Oost afval laat circuleren om meer afval te scheiden en daarmee 80% van de textiel uit de wijk recyclet. Lynn Zebeda is onder andere bestuurslid bij Worldconnectors en mede-oprichter van Dr. Monk. Daar werkt Lynn Zebeda aan een nieuwe wereld die eerlijk, groen, duurzaam en vol kansen is.

In de paneldiscussie ging het onder andere over de invloed en de impact van de drijfveren van die verschillende achtergronden en de invloed van verschillende culturen op gedrag.

MorgenVandaag: een geslaagd festival

Duurzaamheidsfestival MorgenVandaag was goed georganiseerd door de ASN Bank. De Metaal Kathedraal en het omliggende terrein zijn mooi. En de voorzieningen zoals allerlei drankjes, hapjes en soep van Kromkommer waren goed geregeld. De sessies die ik heb bijgewoond waren erg divers en stuk voor stuk interessant en inspirerend. Wel vond ik het jammer dat de planning erg krap was waardoor ik maar een handjevol sessies kon bijwonen. De sfeer en het weer waren goed. Dus wat mij betreft een geslaagd festival!

Remi van Beekum on LinkedinRemi van Beekum on Twitter
Remi van Beekum
Permacultuur/voedselbos @ De Hommelgaard
Permacultuur/voedselbos @ de Hommelgaard | Ondernemer @ Kiemfabriek | online communicatie voor duurzame/sociale bedrijven | gitaarmuziek | duurzaamheid | man van Cecile | vader van Emily | Eext/Drenthe