In de landen om ons heen worden soms verrassend andere keuzes gemaakt rond duurzaamheid. Sociale, culturele en praktische verschillen tussen landen zorgen ervoor dat prioriteiten of kansen anders liggen. Tijdens onze vakantie in Voralberg, Oostenrijk kwamen we zes leuke duurzame voorbeelden tegen die we in Nederland nog niet hadden gezien. Daarom hier zes duurzame Oostenrijkse voorbeelden waar we wellicht wat van kunnen leren.

Lokaal en regionaal: goed voor economie en uitstoot

De supermarkten en winkels in Oostenrijk liggen vol producten die lokaal of regionaal zijn. Vaak wordt dat benadrukt met een logo op de verpakking, maar ook met een extra kaartje aan het schap. Hiermee wordt het gevoel van authenticiteit en nostalgie aangesproken, maar wordt ook de lokale economie gestimuleerd en wordt veel CO2 bespaard omdat producten van minder ver hoeven te komen. Ook in Nederland staat vooral bij verse en biologische producten vaak wel vermeld waar het vandaan komt, maar daarvoor moet je de kleine letters achterop lezen. In Oostenrijk is lokaal een merk. Daar kunnen we van leren!

Co2-vrij internet, telefonie en televisie

A1 Telekom Austria, een van Oostenrijks belangrijkste telecomaanbieders, is sinds 2014 co2-neutraal. Thuis heb je waarschijnlijk al groene stroom, maar een flink deel van je stroomverbruik is verborgen in de producten en diensten die je afneemt. Zo kan je televisie wel groene stroom krijgen, maar je televisieaanbieder voor de datacenters gebruik maken van kolenstroom. Maar bij A1 kun je dus zonder gewetensproblemen internetten, bellen en televisiekijken. Om zover te komen doet A1 onder andere het volgende:

• Reductie van stroom en brandstofgebruik
• Toepassing van de nieuwste zuinige technieken
• Alle stroom 100% vanuit hernieuwbare bronnen
• Aanleg van een eigen zonnepark in Aflenz
• Ondersteuning van nationale en internationale klimaatprojecten

Het resterende deel van de uitstoot wordt gecompenseerd middels klimaatcompensatie. Wat mij betreft een voorbeeld voor Ziggo, KPN of een andere provider in Nederland!

Genvrij keurmerk

Over genetische manipulatie zijn de meningen verdeeld. Sommigen zien het als dé oplossing om ook in de toekomst iedereen te voeden door gewassen efficiënter te maken. Anderen zien het als een bedreiging voor de biodiversiteit, vrezen een toename van bestrijdingsmiddelen en zijn bang dat genetisch gemodificeerde gewassen zich mengen met niet gemodificeerde gewassen en een plaag zullen vormen. In Oostenrijk zijn veel producten inmiddels voorzien van het genvrij-keurmerk “Ohne gen-technik hergestellt”. Vaak is het logo in combinatie met een Europees biologisch keurmerk (skal) te zien op verpakkingen.

Biologisch afbreekbare afvalzakken zonder plastic

In Nederlandse winkels zijn de afgelopen jaren steeds meer composteerbare verpakkingen met het kiem-logo te zien (moeten ze nou in de grijze of de groene bak?). Maar afbreekbare vuilniszakken en tasjes zijn moeilijk te vinden en als je ze vindt zijn ze duur. In Oostenrijk is dat anders. Daar zijn composteerbare afvalzakken gemeengoed geworden en is er in de meeste winkels keuze uit meerdere merken tegen een scherpe prijs. Hopelijk komen de Jumbo, Albert Heijn en anderen ook met goed aanbod aan plastic-vrije zakken.

Duurzame energie uit waterkrachtcentrales

Ons vakantieadres in Montafon (Vorarlberg) bleek vlak bij de beroemde Silvretta-Hochalpenstraße te liggen. Deze schitterende 22,3 kilometer lange autoroute verbindt Vorarlberg met Tirol. 34 prachtige haarspeldbochten voeren je vanuit het dal naar de Bielerhöhe pas op ruim 2 kilometer hoogte waarna je aan de andere kant weer naar beneden kunt. De route is een trekpleister voor autoliefhebbers en trekt allerlei oldtimers en moderne sportwagens aan. Maar ondertussen kom je ook langs twee flinke stuwmeren (Silvrettasee en Vermuntsee) die samen de waterkrachtcentrale Obervermuntwerk vormen. Daar wordt nu flink geklust om het Obervermuntwerk II te maken. Een waterkrachtcentrale van maar liefst 360 megawatt. Ter vergelijking, op dit moment het grootste zonnepark van Nederland op Ameland, heeft capaciteit voor bijna 6 megawatt. De waterkrachtcentrale levert 60 keer zoveel en daarnaast heeft het geen last van wolken of wisselende weersomstandigheden. Op deze manier gaat het natuurlijk hard met het opwekken van hernieuwbare energie. Helaas hebben we in Nederland geen bergen van betekenis en werkt deze oplossing dus niet bij ons.

Kleinschalige boerderijen met hooimelk

Ook vielen de kleinschalige boerderijen op. Niet alleen omdat ze flink kleiner zijn dan in Nederland, een boer met 30 koeien is in Montafon een grote boer, maar ook omdat ze hooimelk produceren. Nederlandse koeien krijgen vaak veel sojabrokken te eten. De soja wordt verbouwd op plekken waar eerst bos of oerwoud stond en wordt vervolgens de halve wereld over getransporteerd. Niet voor niets hebben melk en rundvlees een flinke klimaatimpact. Maar veel van de koeien in Oostenrijk produceren alleen hooimelk. Dat betekent dat ze alleen gras eten van de alpenweide waar ze zomers lopen en ‘s winters alleen hooi eten van diezelfde weiden. Een studie van de universiteit van Wenen heeft vastgesteld dat deze manier van melkveehouderij goed is voor het onderhoud van de almen en een rijkdom aan planten- en diersoorten stimuleert. Volgens een local bij ons vakantieadres is slechts 3% van de wereldproductie aan melk hooimelk en komt daarvan 14% uit Oostenrijk. Zelf hebben we iets minder wetenschappelijk ook een onderzoek uitgevoerd: de kaas en zuivel van de lokale koeien zijn érg lekker! Je proeft dat de koeien geen eentonig gras eten, maar een alpenweide vol bloemen en kruiden. En de weiden staan vol mooie en diverse bloemen.

Wat we van Oostenrijk kunnen leren op gebied van duurzaamheid

In elk land worden andere keuzes gemaakt op het gebied van duurzaamheid. Soms omdat de omstandigheden anders zijn, soms omdat de cultuur anders is of omdat er toevallig een merk is dat het voortouw neemt. Stuwmeren zijn in Nederland wat lastig. Maar we kunnen zeker leren van Oostenrijk. Co2-vrije telecom is ook hier mogelijk. Net als hooimelk en weilanden waar meer dan alleen saai gras groeit. Hopelijk komen de supermarkten ook hier met het genvrij-keurmerk en afbreekbare plastic-vrije tasjes. Maar de belangrijkste les die we van Oostenrijk kunnen leren is misschien wel de voorkeur voor de lokale en regionale producten. Koop je regionaal, dan bespaar je veel CO2 en steun je de economie in je regio. Wat mij betreft maken we dat ook in Nederland makkelijker en gaan we ook hier werken met duidelijke keurmerken voor regionaal en lokaal geproduceerd voedsel.

Remi van Beekum

Permacultuur/voedselbos @ De Hommelgaard

In het dagelijks leven is Remi als Kiemfabriek vooral interim marketeer voor bedrijven en organisaties die de wereld wat mooier maken. Soms rond strategie of management en soms met de handen aan de knoppen in bijvoorbeeld campagnes. Thuis heeft Remi samen met Cecile en Emily een eigen voedselbos en permacultuurproject de Hommelgaard in een klein dorpje in Drenthe. Veel artikelen zijn vooral daarop geïnspireerd.