Huis & Tuin

100 dagen 100 gezinnen 100% afvalvrij: Challenge is gestart

Van 3 april tot 12 juli houden de aangemelde gezinnen in mijn gemeente bij hoeveel kilo (rest)afval we weggooien. Ik heb me aangemeld en ben benieuwd wat deze weken voor nieuwe inzichten gaan geven. Ikzelf vind dat ik al zo veel mogelijk afval scheid en kan me bijna niet voorstellen dat daar grote veranderingen zullen plaatsvinden tijdens en na deze challenge.

Situatie

In mijn woonplaats hebben we 3 containers. GFT (groente-/, fruit-/ en tuinafval) word apart opgehaald, restafval ook en de derde container is voor het PMD (plastic, metaal en drankkartons). Verder hebben we eens per maand een restgoedwagen die klein afval meeneemt wat niet in deze bakken thuishoort. In de plaatselijke supermarkt staat een container voor vetten, batterijen en elektrische apparaten. Dus alle voorzieningen zijn er. Ik krijg toegang tot een website waar alles wordt bijgehouden. Ook kunnen de deelnemers tips uitwisselen. Elke maandag zal ik mijn restafval wegen en krijg ik een nieuwe weekopdracht. Het gewogen afval en de uitgevoerde opdrachten kan ik ook weer kwijt op de site.

Week 1

De eerste weekopdracht luidt: “Houd elke dag bij hoeveel nieuwe verpakkingen je opent.” Oei, moet ik dan ook alle cupjes koffie meetellen? En hoe zit het met de repen die mijn man meeneemt naar zijn werk. Dit zitten in plastic verpakt, welke op zijn beurt weer in een doos zit. Gatsie, dat zijn al 4 verpakkingen per doosje dus! Dit gaat niet goed. De cupjes zelf besluit ik niet mee tellen, die bied ik overigens aan ter gerecycling bij de koffieleverancier, als ik een nieuw doosje cupjes aanbreek, tel ik die wel mee.

Week 1: Wake-up call

De cupjes-kwestie is direct een ‘wake-up call’, ik raak er alleen maar meer gemotiveerd door. Eerst ga ik nog even naar het gemeentehuis om wat spullen op te halen. Ik krijg een bagageweger zodat ik mijn afval slimmer kan wegen en een boek “Leven zonder afval” van Emily-Jane Lowe, tezamen in een linnen tas.

Week 1: Wat veel!

Dag 1 gaat prima, ik heb niet veel geopende verpakkingen, maar dag 2 staat gepland om boodschappen te doen. Aangezien ik vrijwel al mijn groente en fruit biologisch koop, zit ik direct aan allerlei verpakkingen vast*. Ze zijn biologisch afbreekbaar, maar het blijft een verpakking. (Helaas wordt veel biologisch afbreekbaar plastic alsnog verbrand omdat het niet snel genoeg afbreekt bij de afvalcentrales….) Wel koop ik bewuster een aantal producten tegen de houdbaarheidsdatum aan. Weggooien is namelijk zonde, zeker als er in de verpakking nog eetbaar eten zit.

Week 1: Webwinkel

Deze week komt er een bestelling binnen van een webwinkel. Zij hebben de bestelling verpakt in een doos met daarin de 4 producten die stuk voor stuk geseald zijn. 5 verpakkingen dus. ARRGHH waarom?! Door zo’n challenge word ik met mijn neus op de feiten gedrukt. Ook al scheid ik mijn afval al zo goed mogelijk, ik deed dit blijkbaar gedachteloos. Deze week is voor mij al geslaagd, omdat het me meteen aan het denken zet. *Waarom is biologische groente meestal verpakt en reguliere groente meestal niet? Biologische groenten en fruit zijn kwetsbaarder en ook duurder als het bederft, maar verder is het ook verpakt om vermenging met reguliere producten te voorkomen.

Week 1: Koffie-afval

Ik erger me een beetje aan de gebruikte koffiecupjes die ik dus niet meetel en daar heb ik een rotgevoel over. Ik besluit een cafetière te kopen bij een koffiewinkeltje met losse koffie. Zo heb ik dus minder afval aan cupjes en doosjes. Op deze manier zijn er ook geen koffiefilters nodig en de koffieprut kan direct de compostbak in. Een perculator voor espresso heb ik nog, dus ik wissel de beide af en reserveer voor ieder apparaat een grote glazen pot voor de koffie.

Week 2

Ik koop veel producten die tegen de houdbaarheidsdatum aan zitten om zo afval te voorkomen bij de winkel. Vaak zijn het wat luxere producten die ik anders niet had gekocht, maar met de extra korting ben ik dus niet meer kwijt dan gewoonlijk voor mijn boodschappen. Verder blijkt het handig om verpakkingen te bewaren, dan kun je gemakkelijker zelf producten bewaren en vervoeren.

Week 3: De gemeente kijkt mee

De gemeente is er inmiddels in gesprek om de rolcontainer ophaaldienst te wijzigen. Nu wordt het plastic eens per 4 weken gehaald en het restafval eens per 2 weken. Het ziet ernaar uit dat dit omgedraaid gaat worden. De mensen die tegenstribbelen zijn waarschijnlijk toch gezinnen die het scheiden nog niet onder knie hebben of waarvan de kinderen nog in de luiers zitten. Met het scheiden van je afval, heb je echt geen restcontainer vol in 4 weken tijd. Het gemiddelde gewicht per week is 9 kg per huishouden. Ik zit met een 2-persoons-huishouden niet eens op 500 gram per week sinds deze challenge. Ik hoef op deze manier maar eens per 2 maanden de container te laten legen. Waarschijnlijk meer vanwege de geur dan de hoeveelheid afval die erin zit.

Week 4: Mijn overdenkingen

Om afval te verminderen kan ik beter zelf een smoothie maken dan deze te kopen in een pak. Het fruit koop je los en dat scheelt veel aan verpakkingen. Het scheelt immers een pak met een dop die ook weer in een doos de winkel in komt. Maar voor het milieu kan het wel een discussiepunt zijn. Het zelf persen van fruit brengt ontzettend veel extra voedselkilometers met zich mee. Een kant-en-klare smoothie is namelijk veel compacter om te vervoeren als sap of concentraat. Zelf maken is waarschijnlijk wel gezonder, maar dus niet per se voor je leefomgeving. Het gaat dus niet voor alles op.

Week 4

In de regel geldt toch dat vers bereid voedsel minder afval met zich meebrengt. Je eigen sausjes en dressings maken, scheelt al gauw heel wat tubes, potjes, pakjes en zakjes. Dus het is niet alleen gezonder op je bord, maar ook voor het milieu en uiteindelijk dus ook weer voor je gezondheid en dat van je medemens, dier en plant. Ik haal tegenwoordig mijn gebakken vis en friet met een glazen schaal op. Dat leverde wel wat vreemde gezichten op, maar na de uitleg werd het geaccepteerd. Bij de koffiewinkel heb ik nieuwe koffie gehaald en daar bleek het heel normaal te zijn om je lege pot met vers gemalen koffie te vullen.

Week 5: Bijenwasdoeken maken

In het boek van Emily-Jane Lowe staat een interessant recept. Bijenwasdoeken maken. Ik heb ze wel eens in duurzame webshops voorbij zien komen en ook op de Bio-Beurs in Zwolle. Met de doeken bespaar je allerlei verpakkingen aan bakjes en folie om je eten in te bewaren als lunch of in de koelkast. Over mijn bevindingen van de bijenwasdoek zal ik een andere blog schrijven.

Week 6

De volgende stap wordt het kopen van mijn groente en fruit bij de biologische boerderijwinkel. Dat is niet extra verpakt en kan in mijn eigen tassen mee.

Gedragsverandering

Ik bewaar tegenwoordig ook meer aan oud textiel, want sinds het bezit van een goede naaimachine, wordt er veel meer gerepareerd en opgelapt of er wordt een hele nieuwe bestemming voor gecreeërd. Het klinkt allemaal heel ‘oldskool’ of zelfs suf, duf en seventies, maar dit is wel de beste manier om zelf je afval te verminderen en stiekem nog leuk ook! De compostbak is ook blij met alle extraatjes en in het bijzonder met de koffieprut.

De leukste en meest confronterende blijft toch om de omgeving en de winkeliers te vragen om mee te helpen. De één doet dat met alle liefde, terwijl de ander je vaag aankijkt en zich afvraagt waar je eigenlijk mee bezig bent. Na korte uitleg helpen ze wel mee, maar het gaat niet echt lekker vanzelf. Er is dus nog veel te veranderen in mentaliteit. Op social media krijg ik wel regelmatig de reactie dat het ‘vroegah’ heel normaal was om met je pannetje naar de snackbar, chinees en viskraam te gaan, maar in de praktijk werkt dat anders.

Het grotere geheel

Het project is mij goed bevallen. Ik merk dat mensen het eerst vreemd vinden dat je al je tassen en bewaardozen meeneemt, maar hoe meer mensen dit doen, hoe normaler dit in het straatbeeld wordt. Het blijft echter een kleinschalig project. Als je nagaat dat we in het jaar 2040 met zijn allen zo’n 9 miljard monden zullen moeten voeden met minder oppervlakte aan gezonde landbouwgrond, vervuild water en steeds meer smog, dan moet er nog heel wat veranderen.

De grootste stap is natuurlijk het tegengaan van voedselverspilling. Supermarkten: accepteer, faciliteer en combineer! Horeca: zet kleinere porties op de kaart en bied zelf doggybags aan. Een andere stap is het verkleinen van voedselkilometers. Zo is er al een hele beweging van vertical farming aan het ontstaan om daarmee voedsel in de steden te kunnen verbouwen. Zie ook deze aflevering “Boer zoekt voedselflat” in Tegenlicht

In mijn gedrag is toch nog veel veranderd. Vooral de eerste weken zetten je weer even helemaal op je plaats.

Mar Hey
Gewichtsconsulent & natuurvoedingsadviseur.