In Nederland en België zie je van oudsher veel beukenhagen, omdat ze makkelijk in haagvorm te snoeien zijn en ook in de winter grotendeels dicht blijven en dus wind en kou tegenhouden. Groenblijvende hagen doen dat natuurlijk ook, maar die zijn meestal uitheems en niet iedereen vindt ze mooi. Wil je een beukenhaag aanplanten, dan kom je snel op de vraag of het een haag van beuk of een haag van haagbeuk moet worden. Dat lijkt misschien hetzelfde, maar de haagbeuk is geen beuk al lijkt het er wel op. Wat zijn de verschillen tussen een beukenhaag en een haagbeukenhaag? En wat zijn de voordelen en nadelen van beide? En welke kun je het beste kiezen?

Beuk en haagbeuk botanisch

In tegenstelling tot de beuk (Fagus sylvatica) is de haagbeuk (Carpinus betulus) geen beuk maar familie van de berk. De berkenfamilie (Betulaceae) bevat naast de berk zelf ook onder andere de els (Alnus) en hazelaar (Corylus). In een haag zijn de twee voor iemand die oppervlakkig kijkt nauwelijks te onderscheiden, maar als je eenmaal weet dat het verschillende planten zijn, herken je ze ineens overal als aparte soorten. Een volwassen ongesnoeide beuk kan makkelijk 20 tot 30 meter hoog worden en ook de haagbeuk kan een hoogte tussen de 20 en 25 meter bereiken. Maar door te snoeien kun je beide ook als haag van elke gewenste hoogte snoeien.

Beuk en haagbeuk herkennen en soorten beuk en haagbeuk

Het makkelijkste herken je beide soorten aan hun blad. Beuk heeft blad zonder kartels wat mooi kan glanzen in de zon. Het blad van haagbeuk heeft kleine kartels langs de rand en heeft diepe nerven. Bekijk je het blad van de zijkant, dan is het blad van de haagbeuk net een ribbelchipje. Blad van een beuk is net iets donkerder dan dat van de haagbeuk.

Haagbeuk bestaat alleen met groen blad dat in de herfst geel kleurt en bij vorst grotendeels afvalt. Beuk bestaat met groen of rood/roodbruin (Fagus sylvatica ‘Atropurpurea’) blad dat in de herfst geel en rood kleurt en bijna de hele winter aan de haag blijft zitten.

Beuk is een echte climaxsoort. Hij is de koning van het bos en houdt van humusrijke bosgrond. De haagbeuk is meer een pionier, een opportunist. Dus van nature tref je die makkelijker solitair aan en pioniers stellen vaak ook minder eisen aan de bodem.

Voordelen beuk voor een haag

• Beuk houdt het blad bijna de hele winter vast. De nieuwe bladeren drukken de oude er in de lente af. Daardoor is beuk vaak maar één a twee weken kaal, en dat pas in de lente. Haagbeuk verliest in de herfst een flink deel van het blad, al blijft een deel ook opgekruld aan de plant hangen. Beuk biedt dus betere bescherming tegen koude wind in de winter.
• Beuk is verkrijgbaar in verschillende kleuren.
• Ik vind beuk mooier dan haagbeuk, maar dat is smaak.

Voordelen haagbeuk voor een haag

• Haagbeuk is zo’n 10 procent goedkoper dan groene beuk. Rode beuk kost vaak het dubbele.
• Haagbeuk groeit een beetje sneller dan beuk. Daardoor heb je sneller beschutting.
• Beuk is na het snoeien gevoelig voor verbranding. Die kun je dus alleen snoeien als er grijs weer is voorspeld. Haagbeuk is makkelijker.
• Haagbeuk loopt in de lente net wat eerder uit dan beuk waardoor je tuin net twee weken eerder ‘fris’ oogt.
• Haagbeuk doet het beter op natte en slechte grond, beuk wil luchtige zandgrond of bosgrond, het liefst schimmeldominant.

Wanneer kies je een haagbeukenhaag en wanneer een beukenhaag?

Je zou kunnen zeggen dat haagbeuk wat makkelijker is. Ze zijn goedkoper, groeien sneller, en stellen minder eisen aan de grond. Zo heb je minder kans op uitval en sneller een dichte haag die privacy en beschutting geeft. Maar de beuk zal door veel mensen mooier worden gevonden en geeft in de winter veel meer bescherming tegen wind en kou.

Snoei en verzorging jonge beukenhaag

Bij een beukenhaag is het belangrijk om de jonge haag twee keer per jaar te toppen om te plant te dwingen ook in de breedte takken te maken. Zo zorg je dat de haag ook onderin mooi dicht wordt. Laat de plant bovenaan maximaal 15 centimeter groeien en top er dan een klein stukje van af. Zo kan een beukenhaag maximaal 30 centimeter per jaar groeien.

Snoei en verzorging jonge haagbeukenhaag

Een jonge haag van haagbeuk moet je juist niet toppen, maar laten groeien tot de gewenste hoogte. Pas dan snoei je de bovenkant er af. Zijtakken kun je eventueel al eerder snoeien als de plant te breed wordt. In bovenstaande foto van de haagbeuk in februari zie je duidelijk de stammen tot bijna bovenaan. Daar zijn ze afgezaagd.

Wanneer en hoe veel planten?

Voor alle bomen geldt dat je ze eigenlijk alleen moet verplanten als ze in rust zijn. Dus in de winter. Dat is dus ergens tussen eind oktober en april. Maar met het vreemde klimaat van de afgelopen tijd zou ik eerder zeggen november tot en met februari. En dan op een moment dat het niet vriest, want dat graaft zo lastig.

Omdat de planten in een heg dicht op elkaar staan, is er stevige concurrentie om wortelruimte. Als de haag al gevestigd is en er dan een plant uitvalt, heeft een nieuwe plant die je er tussen zou planten geen schijn van kans. Daarom is het verstandig de haag de eerste jaren goed te verzorgen en eventuele uitval van planten snel te vervangen. Dan heb je nog kans dat ze aanslaan.

Enkele rij of dubbele rij? En hoeveel planten per meter?

Vele mensen vragen zich af of je zo’n haag het beste in een enkele of een dubbele rij kunt planten en hoeveel planten je per meter nodig hebt. Het antwoord heeft vooral met geduld te maken.

Plant je een beukenhaag of een haag van haagbeuk in een dubbele rij en zet je ze er veel in een meter, dan zul je sneller een dichte haag hebben. Maar ook een enkele rij waar de planten wat breder staan zal uiteindelijk een mooie dichte haag vormen en kun je net zo breed snoeien.

Plant je er 4 of 5 op een strekkende meter, dan kom je meestal prima uit en krijg je een mooie dichte haag. Ga je voor een dubbele rij, dan zou je er 3 of 4 per rij op een meter kunnen zetten. Dan heb je sneller resultaat, maar ook hogere kosten. Onze beukenhaag staat in enkele rij met 5 per meter en is prachtig dichtgegroeid. De haagbeuk staat iets wijder. Ik schat 4 per meter.

Remi van Beekum

Permacultuur/voedselbos @ De Hommelgaard

In het dagelijks leven is Remi als Kiemfabriek vooral interim marketeer voor bedrijven en organisaties die de wereld wat mooier maken. Soms rond strategie of management en soms met de handen aan de knoppen in bijvoorbeeld campagnes. Thuis heeft Remi samen met Cecile en Emily een eigen voedselbos en permacultuurproject de Hommelgaard in een klein dorpje in Drenthe. Veel artikelen zijn vooral daarop geïnspireerd.