Een van de meest tastbare manieren om je eigen huishouden te vergroenen is bewust omgaan met afval. Minder weggooien (of op z’n minst minder restafval) en het afval dat je weggooit zo goed mogelijk laten recyclen. Dat is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Is die ene verpakking restafval of plastic afval? Waarom zit er überhaupt verpakking omheen? Hoe lukt het die hippe blogger om maar één vuilniszak restafval per jaar te hebben?! Het is om gek van te worden. Ik besloot niet te hard van stapel te lopen en gewoon te proberen elk jaar minder restafval te produceren dan het jaar ervoor.

Maar wat is afval? En wat is weinig afval?

De wens om ons afval te verminderen leidde al direct tot een probleem. Want wat is afval? Restafval is het grootste probleem, maar ik zou toch ook graag minder plastic afval willen hebben. Leuk dat dat voor ons huishouden apart wordt opgehaald middels de oranje container, maar ik weet dat slechts drie kwart van al het PMD-afval werkelijk hergebruikt wordt. En dan heb ik ook nog glas en oud papier en etensresten en elektrische apparaten en… En wanneer is minder afval weinig genoeg?

VANG-doelstellingen restafval: 30 kilo per persoon

Gelukkig heeft de overheid hier ook al over nagedacht. In 2014 startte de Rijksoverheid met het programma VANG (Van Afval Naar Grondstof) met als doel het toewerken naar een circulaire economie. Blijkbaar hadden we toen nog 250 kilo ongescheiden restafval per persoon per jaar! In 2020 zou 75% van het huishoudelijk afval gescheiden moeten zijn, waardoor er maximaal 100 kilo fijn restafval per inwoner per jaar overblijft (dus exclusief eventueel grof vuil). Een hele vermindering, maar nog niet genoeg. Het doel voor 2025 is maximaal 30 kilo fijn restafval per persoon per jaar. Kijk, daar hebben we wat aan. Dan weten we in ieder geval waar we naar kunnen streven.

Onze eigen doelen

Op basis van deze informatie zijn onze eigen doelen ongeveer dit:

• maximaal 90 kilo fijn restafval per jaar (want ons huishouden bestaat uit drie personen)
• elk jaar minder plastic afval
• steeds meer afgedankte spullen hergebruiken of weggeven als dat kan
• steeds meer afval recyclen

Ons restafval door de jaren heen

Meten = weten. Maar ik heb niet zo’n zin om elke vuilniszak op de weegschaal te zetten. Gelukkig kan ik hier wel wat aannames over doen. Een paar jaar geleden woonden we in een gemeente met DIFTAR. Helaas werd daar PMD-afval en restafval bij elkaar in één container gegooid. Maar: al ons restafval werd gewogen en we betaalden per kilo. En ook toen al waren we met drie personen. Ik vond in de archieven de gespecificeerde rekeningen over 2014 en 2016. In 2014 hadden we maar liefst 19 keer een lediging met in totaal 279 kilo restafval (inclusief plastic)! En dat terwijl onze dochter in mei 2014 is geboren en luiers in onze woonplaats apart ingeleverd konden worden. In 2016 ging het al wat beter: 16 keer een volle container en in totaal 240 kilo restafval. 80 kilo per persoon dus. Wat ziek veel eigenlijk…

Ons afval in 2020 en 2021

In onze nieuwe gemeente wordt het afval (nog) niet gewogen. Ik kan verschillende getallen vinden over het soortelijk gewicht van restafval. Het hoogste getal is 135 kilo per kuub. Een volle container van 240 liter zou dan 32,4 kilo moeten wegen. We zetten de bak bewust alleen aan de straat als ie vol is (dat scheelt de vuilnismensen een handeling en dus publiek geld). Maar er zit natuurlijk altijd wel wat lucht tussen de zakken. Ik reken daarom met 30 kilo per volle bak. Sinds 2020 houd ik bij wanneer welke bak aan de straat staat.

• Restafval 2020: 6 keer aan de straat (= 180 kilo restafval, dus 60 kilo per persoon)
• Restafval 2021: 5 keer aan de straat (= 150 kilo restafval, dus 50 kilo per persoon)
• PMD-afval 2020: maar liefst 9 keer aan de straat!
• PMD-afval 2021: 5 keer aan de straat

We blijken dus goed op weg qua restafval. De doelstelling van 100 kilo per persoon per jaar zijn we allang voorbij. Maar we zitten zeker nog niet onder de 30 kilo. Simpel gezegd zou de bak van ons huishouden dan dus nog maar 3 keer per jaar aan de straat mogen. Ik denk niet dat dat al in 2022 zal gaan lukken, maar misschien in 2023? Vooral qua PMD hebben we een flinke slag geslagen. Daar ben ik best trots op! Oh, en voor de volledigheid nog even iets over ons GFT-afval: in 2020 stond de groene bak 4 keer aan de straat; in 2021 slechts 1 keer.

Ja maar hoe dan? Hoe werd dat afval minder?

Genoeg cijfers, hoe werd ons afval langzaam minder? De belangrijkste ervaring (en tip) is dat er niet één grote manier is om minder afval te hebben. We hebben niet één mega-magische truc gevonden waardoor we ineens veel minder afval hebben. Het zijn kleine stappen en observaties. Die ons soms bij toeval in de schoot werden geworpen.

Minder restafval, onze tips en ervaringen

Verreweg de belangrijkste stap die we hebben gezet in het verminderen van ons afval, is het veel strikter recyclen (of eigenlijk: scheiden) van al het afval dat er te scheiden valt. Dat is ook wel makkelijker geworden. Veel verpakkingsmateriaal is helemaal uit elkaar te halen in bijvoorbeeld papier, plastic en restafval. Maar het gaat niet alleen om het scheiden van je afval over de containers thuis. Heel veel afval blijkt apart ingeleverd te kunnen worden in je milieustraat / afvalstraat of op andere plekken. Ook een kapotte sok gaat in de textielbak. Elektriciteitsdraden blijk je in te mogen leveren als klein elektronisch afval. Doordrukstrips van paracetamol enzo kun je inleveren bij de apotheek. En de laatste keer dat we afval wegbrachten naar de afvalstraat zagen we een bak staan waar je piepschuim in kunt gooien. Dat scheelt volume. En piepschuim schijnt enorm goed gerecycled te kunnen worden tot nieuw piepschuim. Tip voor de volgende keer dus!

Een wat minder leuke factor die vast heeft bijgedragen aan de vermindering van het restafval, is dat een van onze katten in 2020 is overleden. Hij had al langere tijd moeilijke darmen. Zijn overlijden scheelt een hoop kattengrit in de grijze container. Maar ja, dat is niet echt een tip; meer een verklaring.

Terug naar de tips. We probeerden altijd al minder uit pakjes te eten, maar daar ben ik nog veel strenger in geworden. Vooral omdat van die mixen vaak veel te zout zijn. Daarom meng ik tegenwoordig zelf mijn mixen voor de bami en nasi en mijn sausjes voor over de noedels. Vaak zitten juist zulke producten in verpakkingen die in het restafval moeten. Twee verpakkingen per week is toch weer ruim honderd verpakkingen per jaar.

Ten slotte is het minderen van afval onlosmakelijk verbonden met het minderen van aankopen. Moet iets echt worden vervangen of kun je het nog repareren? Het is soms bijna een wonder wat je allemaal nog kunt redden met een beetje lijm. En hoewel ik niemand aanraad om hier heel Spartaans in te worden, kun je vaak heel goed zonder bepaalde prullaria en decoratiematerialen. Ook hierbij probeer ik bovendien steeds vaker te denken: als ik hier weer vanaf wil, is het dan recyclebaar of restafval? Kan het ook anders? Zo bestaat onze kerstige krans bij de voordeur uit takken uit de tuin en linten die we al jaren hebben. Geen gedoe met lijm, plastic en discutabele materialen: de takken gaan op de compost en de linten kan ik volgend jaar nog een keer gebruiken. Zelf maken is nog veel leuker ook.

Minder plastic afval / PMD-afval, onze tips en ervaringen

Tot op zekere hoogte zorgt het verminderen van je restafval automatisch voor het vermeerderen van je plastic afval. Als je je afval beter scheidt, heb je meer glas, papier en ook plastic. Toch is het ons gelukt om dat in ons geval behoorlijk in toom te houden.

Ik kocht altijd een bepaald type doorzichtige vuilniszakken voor ons PMD-afval. Tijdens de eerste lockdown was de winkel waar ik ze kocht dicht. Ik moest iets anders bedenken. Daarom begon ik oude plastic broodzakken als afvalzakjes te gebruiken. Dat beviel meteen heel goed. Want waarom zou je een plastic zak kopen om plastic zakken in weg te gooien? Ik gebruik daarom nog steeds plastic broodzakken (en de zak van rond de wc-rollen) als vuilniszakken voor ons PMD-afval. Overigens is het wel belangrijk dat je vuilniszakken voor PMD-afval doorzichtig zijn, omdat het afval anders niet gekeurd kan worden. En waarom überhaupt een zak? Plastic afval is relatief licht en kan zonder zak eromheen gemakkelijk wegwaaien tijdens het legen van de container. Je wilt natuurlijk niet dat je plastic afval zwerfafval wordt.

Inmiddels blijken we meer broodzakken te hebben dan dat we nodig hebben voor ons afval. We eten ongeveer vier broden per week. Tegenwoordig koop ik twee daarvan in een katoenen broodzak. De andere twee nog in plastic. Waarom? Omdat ons brood in de vriezer gaat en bevroren brood in katoenen zakken snel achteruit gaat.

Fascinerend is de dip in plastic afval in de zomermaanden en de piek in de wintermaanden. De oorzaak: onze moestuin. In de warme helft van het jaar eten we onze kruiden, groente en fruit voor 80 procent uit de eigen moestuin. En dat scheelt echt schrikbarend veel plastic verpakkingsmateriaal! Vooral die toefjes kruiden in die plastic bakjes: kweek als het even kan je eigen kruiden! De groente die niet in onze tuin groeit, koop ik tegenwoordig bij een lokale natuurwinkel met biologische producten. Hier zit bijna niks van de groente en fruit in plastic. Zelfs de paddenstoelen kun je zelf afwegen. Daarvoor gebruik ik papieren zakjes die ik tientallen keren hergebruik tot het echt niet meer kan.

Minder GFT-afval en minder overig afval, onze tips en ervaringen

Oh ja, hoe het komt dat we de groene container met GFT-afval nog maar één keer per jaar aan de straat zetten? Dat komt omdat we een grote tuin hebben inclusief kippen. Vrijwel al het groene afval blijft bij ons op het terrein. Als voer voor de kippen, op de composthoop of ergens in een takkenril. Daarbij helpt het wel dat we vegetarisch zijn, want ik zou niet graag vleesresten op de composthoop gooien. Stinkt onze groene bak dan niet enorm? Nee, eigenlijk niet.

Tips voor jou: je eigen afval verminderen & op naar maximaal 30 kilo restafval

In de komende periode wil ik nog meer doen om richting die 30 kilo per persoon te komen. Het is een mindset. Doorgaan met zo veel mogelijk hergebruiken en weggeven in plaats van weggooien. Kleine stapjes zetten, zoals oude enveloppen gebruiken voor to-do-lijstjes. Ik noem maar wat. Allemaal bij elkaar vormen zulke kleine stapjes een hele verre sprong. Maar het begint met:

• meet – hoeveel afval heb je nu?
• observeer – welke soorten afval zie je veel in jouw vuilnisbakken; hoe kan het anders?
• onderzoek recycling – je kunt meer, veel meer afval gescheiden inleveren dan dat je denkt
• zet kleine, maar betekenisvolle stappen – wen aan je nieuwe manieren; het worden er vanzelf steeds meer

Zo komt die lege vuilnisbak steeds dichterbij.

Cecile Bol

Schrijver / dichter / foodie @ Hommelgaard

Zelfstandig ondernemer met tekstbureau Studio Vuurvogel || Dichter, vooral in het Engels || Gezin met Remi, Emily, poes & wat kippen