Huis & Tuin

Zo oogst en droog je kruiden voor de wintervoorraad

Kruiden zijn over het algemeen makkelijk zelf te kweken, terwijl ze in de supermarkt duur zijn en een hoop plastic verpakking hebben. Grote kans dus dat je zelf een paar potten tijm, rozemarijn, basilicum, dille, oregano of peterselie hebt staan of een aantal kruiden in de volle grond kweekt. Wil je ook in de winter koken met kruiden uit de eigen tuin, dan is het verstandig ze voor de winter, in september of oktober, te oogsten en te drogen. Maar hoe pak je dat aan? Waar moet je op letten bij het oogsten van kruiden? En op welke manieren kun je kruiden drogen? Hier tips voor het oogsten van kruiden en uitleg hoe je ze kunt drogen aan de lucht, in de oven, de magnetron en de droogoven.

Kruiden oogsten voor de winter

In de lente en zomer kun je natuurlijk doorlopend van je kruiden oogsten. Zorg er wel voor dat je eventuele bloemetjes er af en toe uit knipt. Kruiden die in bloei schieten, worden vaak minder lekker. Zelf laat ik vaak een paar bloemen aan de oregano en bieslook zitten, omdat de bijen die zo lekker vinden. Maar in de herfst stoppen de meeste kruiden met groeien en moet je een voorraadje aanleggen voor de winter. Zo oogst je kruiden voor de winter:

  • Eenjarige kruiden zoals basilicum, peterselie, krulpeterselie, dille, eenjarig bonenkruid, koriander, Oost-Indische kers maar ook anijs, karwij en komijn, kun je helemaal afknippen. De plant overleeft de winter toch niet, dus je kunt maar beter zo veel mogelijk oogsten. (p.s. peterselie is eigenlijk tweejarig, maar het tweede jaar minder aromatisch, dus ik kies er voor die helemaal te oogsten en in de lente opnieuw te zaaien)
  • Meerjarige kruiden of vaste kruiden zoals bieslook, oregano/marjolein, tijm, vast bonenkruid, salie, rozemarijn, lavendel, citroenmelisse, dragon, laurier, munt en minder gangbare kruiden als hyssop, kervel, moet je voorzichtiger oogsten. Zodat de plant niet te veel verzwakt. De vuistregel daarbij is dat je nooit meer dan een derde van de plant moet knippen en de plant daarna een paar weken de tijd moet geven om aan te sterken. Voor de winter kun je dus een derde van de plant afknippen. Snoei de kruiden meteen zo dat ze een mooie bos vormen. Dat ziet er beter uit, maar beschermt je kruid ook tegen de kou in de winter.
  • Kruiden met lange stengels (denk koriander, peterselie en bieslook) kun je het beste bij de grond afknippen. Kies steeds de oudere sprieten, zodat de jonge sprieten doorgroeien.
  • Kruiden waarvan je het blad gebruikt, kun je vaak het beste van bovenaf snoeien, door het bovenste deel eraf te knippen.
  • Oogst kruiden op een droge dag in de loop van de ochtend. Met name bij aromatische kruiden zoals rozemarijn, salie en tijm is er dan meer olie in de bladeren aanwezig.

Tip: Zo heb je bijna gratis een jaar lang verse basilicum in je keuken.

Welke kruiden kun je drogen?

Niet alle kruiden zijn geschikt om te drogen. Bij ons in de vriezer ligt standaard een klein bakje met een handjevol blaadjes salie. Bij salie blijft de smaak dan beter bewaard door het in te vriezen. De meeste andere kruiden behouden hun smaak juist beter als je ze droogt, maar er zijn ook kruiden waarmee je beide kunt doen. In onderstaand overzicht kun je voor de meeste veelgebruikte soorten kruiden kijken wat de beste manier is om ze te bewaren.

Drogen, vriezen of beide kruiden
Kruiden om te drogen korianderzaad (ketoembar)
laurier
munt
oregano
rozemarijn
tijm
Kruiden om in te vriezen basilicum
salie
bieslook
korianderblad (ketoembar)
peterselie
laos
kerrieblad
Kruiden die je zowel kunt drogen als invriezen bonenkruid
citroenmelisse
dille
dragon
kervel
majoraan

Koop je toch een keer verse kruiden in de supermarkt en gebruik je maar een deel in je gerecht, dan kun je deze tips volgen om verse kruiden langer te bewaren.

Manieren om kruiden te drogen voor de winter

Er zijn meerdere manieren om kruiden te drogen. Allemaal hebben ze voor en nadelen. Smaak, ruimte, budget en persoonlijke voorkeur bepalen wat het beste bij je past.

  • Kruiden drogen aan de lucht
  • Kruiden drogen in de magnetron
  • Kruiden drogen in een droogoven/dehydrator
  • Kruiden drogen in een oven

Kruiden schoonmaken

In alle gevallen is het verstandig de kruiden eerst even schoon te maken. Als je wilt, kun je ze onder de kraan afspoelen en vervolgens even goed uitzwiepen, zodat het meeste water er weer af is. Zelf bekijk ik per soort kruid of ik ze omspoel of niet. Kruiden uit de vensterbank bijvoorbeeld zijn meestal vanzelf al wel schoon. Maar ook een deel van de plantjes buiten heeft vaak vanzelf al schone kruiden. Zeker als het een paar dagen geleden toevallig geregend heeft. Maar als er spinnenwebben, zand of stof op zit kun je natuurlijk beter even spoelen.

Knip ook meteen even de lelijke stukken en dikke takken eruit. Alles wat je straks toch niet eet kun je beter direct verwijderen. Want dan hoef je ook minder te drogen en dat gaat sneller. De delen die je eruit knipt kun je gebruiken als mulch bij je planten door ze gewoon op de grond rond planten te leggen. Daarmee bescherm je de grond tegen de winterkou, regen en later tegen de felle zon en voedt je direct het bodemleven zodat je plant extra voeding krijgt en volgend jaar weer lekker kan groeien.

Kruiden drogen aan de lucht

Misschien wel de makkelijkste manier om kruiden te drogen is in bosjes aan de lucht. Dat kost in tegenstelling tot de andere methoden geen extra energie en is daarom de meest milieuvriendelijke optie. Maar het drogen van kruiden aan de lucht duurt ook verreweg het langste en er is een wat grotere kans op bederf als je kruiden op een plek hangen waar het te vochtig is of waar onvoldoende luchtcirculatie is.

Het werkt eenvoudig: Je maakt kleine bosjes van de kruiden. Zorg ervoor dat die niet te groot zijn of te veel opgepropt zitten. Het is belangrijk dat de lucht goed tussen de kruiden door kan circuleren. Hang de bosjes kruiden ergens in je huis op waar het droog is en waar de lucht een beetje stroomt. In sommige huizen is het best lastig zo’n plek te vinden. De keuken lijkt logisch, maar daar is de lucht vaak vochtig. Hang de kruiden niet in de zon, want dat is niet goed voor de smaak. Check vervolgens af en toe of je kruiden droog zijn. Bij sommige kruiden is dat na een week zo, anderen doen er een paar weken tot een maand over. Zodra de kruiden crispy worden, zijn ze klaar.

Kruiden drogen in de magnetron

Deze methode heb ik zelf nooit geprobeerd. Maar ik lees op diverse plekken dat het werkt. Verwijder de takjes van de kruiden en leg de losse blaadjes op keukenpapier of een magnetronbestendig bord in de magnetron. Zet de magnetron aan op de hoogste stand. Het water in de kruiden zal nu gaan koken en daardoor verdampen. Afhankelijk van het soort kruid en de vochtigheid en dikte daarvan zal dat een kleine vijf minuten duren. Even goed in de gaten houden, want je wilt wel dat de kruiden goed droog zijn, maar je wilt ze niet onnodig lang verhitten om de smaak goed te bewaren.

Kruiden drogen in een droogoven/dehydrator

Een droogoven is een speciale oven om producten te ontvochtigen. Je kunt er de gekste dingen in drogen. Denk bijvoorbeeld aan fruit. Bij ons thuis gaat de overdaad aan appeltjes van de boomgaard met 30 appels tegelijk in plakjes in de droger. Het voordeel van een droogoven ten opzichte van een gewone oven is dat de temperatuur veel lager blijft. Daardoor verbruik je veel minder energie en worden je kruiden veel gelijkmatiger gedroogd dan in een gewone oven. Ook heeft een droogoven een hele batterij drooglades, zodat er veel in kan. Die drooglades zijn van een soort gaas zodat de lucht er goed door kan. En de oven is zo ingericht dat de lucht er sowieso goed circuleert. Hét nadeel van een droogoven is de prijs. Je bent zo € 400,- tot € 500,- euro kwijt voor een droogoven. Daarmee is het vooral weggelegd voor mensen die naast kruiden ook andere oogst, zoals fruit en groenten, willen drogen om langer te bewaren.

Het drogen van kruiden in een droogoven werkt als volgt: Pluk de kruiden van de takjes en leg de blaadjes mooi los van elkaar op de drooglades. Ik was in eerste instantie eigenwijs en liet een deel van de kruiden nog aan steeltjes zitten. Maar die steeltjes bevatten nog sapstromen waardoor het drogen langer duurt. Je kunt dus beter de kruiden van de steeltjes peuteren en los op de drooglades leggen. Zeker bij dikkere steeltjes zoals bij bijvoorbeeld rozemarijn. Het drogen van de meeste kruiden in een droogoven op 50 graden duurt 3 tot 5 uur. Je kunt hem ook op 80 graden zetten, dan zijn de kruiden waarschijnlijk na 2 tot 3 uur droog. In mijn ervaring zijn de tijden trouwens indicatief. Ik raad aan af en toe gewoon even te kijken. Zijn de kruiden crispy, dan zijn ze klaar. Is een deel klaar en een deel nog niet, haal dan een deel eruit en geef de rest nog even een uurtje in de droogoven.

Kruiden drogen in een oven

Kruiden drogen in een gewone oven werkt hetzelfde als in een droogoven. Behalve dat de laagste stand waarschijnlijk 80 of 100 graden is. Daardoor gaat het een stuk sneller. Maar er kan ook wat smaak verloren gaan en je hebt wat sneller een verschil tussen de kruiden onderling door minder goede luchtcirculatie. Ook heeft je oven waarschijnlijk geen 9 drooglades maar twee of drie gewone bakplaten. Dus er passen minder kruiden tegelijk in. Het drogen van kruiden in de oven werkt verder het zelfde als hierboven beschreven. Je kunt alleen de tijden halveren en zult een iets hogere energierekening krijgen.

Gedroogde kruiden bewaren

Als je kruiden gedroogd zijn met een van bovenstaande methoden, is het tijd om ze in luchtdichte potjes te doen. Verwijder nu de laatste stokjes of andere oneetbare delen. Je hebt wellicht de neiging om grote kruiden nu te verkruimelen. Maar dat kun je beter pas doen als je ze gebruikt om mee te koken. Je kunt kruiden overal in bewaren, mits het maar luchtdicht is. Ik gebruik vaak jampotjes. Maar diepvriesbakjes of andere potjes werken ook. Plak er wel een sticker op met de naam van het kruid, schilderstape werkt prima, zodat je ze later makkelijk terug kunt vinden. En zet de kruiden op een donkere plek. Een keukenkastje is prima, maar zet ze niet in de vensterbank of op een andere manier in het licht want dan gaat de smaak sneller verloren. De meeste gedroogde kruiden kun je een half jaar tot een jaar bewaren. Voldoende om de winter door te komen zonder dure kruiden in plastic van de supermarkt te hoeven kopen dus. Zeker als je in het voorjaar nieuwe kruiden zaait.

Remi van Beekum on LinkedinRemi van Beekum on Twitter
Remi van Beekum
Permacultuur/voedselbos @ De Hommelgaard
Permacultuur/voedselbos @ de Hommelgaard | Ondernemer @ Kiemfabriek | online communicatie voor duurzame/sociale bedrijven | gitaarmuziek | duurzaamheid | man van Cecile | vader van Emily | Eext/Drenthe