De Bosatlas van het voedsel: boeiende kaarten en grafieken
Voedsel is een van de basisbehoeften van de mens. Maar in de afgelopen eeuw is er ingrijpend veel veranderd in de productie, distributie en consumptie ervan. Wie daar een gefundeerde mening over wil formuleren, heeft veel plezier van de speciale Bosatlas met het thema voedsel. De atlas schijnt een interessant licht op alle stromen aan subsidies, export en import.
De Bosatlas als instituut
Als kind dacht ik echt dat het woordje ‘bos’ refereerde aan de bossen op de kaarten in de atlas. In werkelijkheid is het de naam van de Groningse schoolmeester P.R. Bos. De eerste Bosatlas kwam in 1877 uit en was door hem gemaakt. Daarna volgden vele nieuwe edities en ook interessante thema-atlassen, zoals De Bosatlas van het klimaat en De Bosatlas van ondergronds Nederland.
Voedselindustrie anno nu
Vanaf nu kan De Bosatlas van het voedsel aan dat rijtje worden toegevoegd. De aanbeveling op de website geeft wel een goed beeld van de insteek:
“In De Bosatlas van het voedsel laten we zien hoe de voedselvoorziening van Nederland aan het begin van de 21ste eeuw is georganiseerd. Gebruikmakend van gegevens uit onomstreden bronnen, brengen we in kaart wat er allemaal gebeurt voordat voedsel op ons bord belandt, van grond tot mond.”
Maakt de atlas deze insteek waar?
Voedselvoorziening van Nederland
De Bosatlas van het voedsel is zorgvuldig vormgegeven en bevat ruim 100 pagina’s aan duidelijke kaarten, grafieken en stroomdiagrammen. Het boek is in 9 hoofdstukken opgedeeld, elk met een duidelijk subthema:
- Voedsel voor de wereld
- Voedselproductie
- Handel & distributie
- Voedselconsumptie
- Voeding & gezondheid
- Economie & maatschappij
- Klimaat & milieu
- Verduurzaming
- Voedsel in de regio
De gegevens die aan bod komen zijn heel divers. In een uurtje bladeren kwam ik van alles te weten over de hoeveelheid levensmiddelenzaken binnen 1 kilometer, de diverse stromen aan import, export en subsidies en de wereldwijde cijfers van ondervoeding en obesitas. Maar ook bijvoorbeeld dat Nederlandse ouderen graag een geschilde appel eten, terwijl jongeren kiezen voor een ongeschild exemplaar.
Onomstreden bronnen?
“Gebruikmakend van gegevens uit onomstreden bronnen” roept de uitgever. Tsja, bestaan die überhaupt? Feit is dat deze Bosatlas tot stand is gekomen in samenwerking met ruim 30 adviseurs vanuit de overheid en de voedselindustrie. Van Friesland Campina tot Max Havelaar: iedereen heeft belang bij een bepaald verhaal. Zouden alle gepresenteerde gegevens onomstreden zijn? Dat oordeel laat ik aan de lezer. Het is sowieso altijd goed om informatie met een kritische blik tot je te nemen.
Wat er allemaal gebeurt, van grond tot mond
De veelheid aan adviseurs uit de industrie heeft misschien ook het zwaartepunt van de atlas bepaald: voedselproductie en voedselhandel. Slechts 2 van de 9 hoofdstukken gaan over de gewone mens: voedselconsumptie en voeding & gezondheid. Jammer, want voeding is zoveel meer dan alleen een industrie en een manier om al dan niet gezond te blijven. Ik had meer sociale en culturele aspecten van voeding in deze atlas verwacht. Bijvoorbeeld een overzicht van traditioneel bij feesten behorend voedsel. Of cijfers over moestuintjes wereldwijd: waar verbouwen mensen het meeste of juist het minste hun eigen groente en fruit?
Voor middelbare scholieren en nieuwsgierige volwassenen
Ondanks mijn kanttekeningen is De Bosatlas van het voedsel een boeiend boek. Het lijkt mij een mooie toevoeging aan de boekenkast in het aardrijkskundelokaal. Ideaal voor spreekbeurten, werkstukken en discussies rond het thema voeding. Maar ook voor nieuwsgierige volwassenen bevat de atlas voldoende weetjes om je over te verwonderen en om te gebruiken bij het formuleren van je mening over voedselvoorziening in Nederland en de rest van de wereld.
Specificaties van het boek
- Titel: De Bosatlas van het voedsel
- Auteurs: Henk Leenaers en Henk Donkers
- Gepubliceerd in: november 2014
- Uitgeverij: Noordhoff Uitgevers Groningen
- Aantal pagina’s: 116
- ISBN-13: 9789001120122
- Formaat: hardcover
