Lezen & Media

Recensie boek ‘De mythe van het gemiddelde’: eyeopener van 2016

Hoe zie je jezelf? Als bovengemiddeld? Ondergemiddeld misschien? Of precies zoals iedereen? Normaal? Of ben je uniek? ‘Ik ben uniek’ klinkt misschien nogal egocentrisch. Toch is het waar. Volgens Todd Rose is de gemiddelde mens een mythe die wij snel achter ons moeten laten. Ik las veel goede boeken in 2016, maar ‘De mythe van het gemiddelde’ is de baanbrekende eyeopener van het jaar.

Aannames over gemiddelden

Kijk om je heen en je ziet dat onze hele maatschappij gebouwd is rond aannames over gemiddelden waaraan we onszelf vervolgens afmeten. Ik vind mijzelf behoorlijk slim omdat ik in 4,5 jaar twee universitaire studies heb gedaan. Maar eigenlijk kun je hooguit zeggen dat ik ‘snel’ was. Maar ‘slim’? Ik weet inhoudelijk niet veel meer van mijn studies. De kans is groot dat er ergens een ‘langzamere’ medestudent rondloopt die veel meer heeft onthouden en daarmee in de praktijk eigenlijk een ‘betere’ student blijkt.

Wie is de gemiddelde mens?

Ik google omwille van deze recensie naar de maten van de ‘gemiddelde Nederlandse vrouw’. Zij blijkt 79 kilo te zijn, een B-cup te hebben en schoenmaat 39 te dragen. Dat je het even weet. Ik ken best veel vrouwen, maar kan niet zo snel eentje bedenken met deze gemiddelde maten. Jij wel? Raar eigenlijk, toch?

Vertrouwen op gemiddelden is nog maar een heel jonge neiging

Het voelt zo logisch om te werken met gemiddelden en het verrast mij daarom ook enorm om in het boek te lezen dat deze neiging nog maar heel jong blijkt. In 1840 opperde de Belg Quetelet dat er een gemiddelde voor elke eigenschap bestond en dat afwijkingen daarvan in feite ‘gedrochten’ waren. De Brit Galton ging hier in 1890 mee aan de haal en bedacht de rangorde: van eminenten tot imbecielen. Amerikaan Taylor bracht deze manier van denken vervolgens de maatschappij in: fabrieken en scholen werden vanaf toen vormgegeven als een ‘efficiënt’ systeem gebaseerd op veronderstellingen over gemiddelden. Er zou één beste methode zijn en sommige mensen zijn nu eenmaal vaardiger dan anderen.

De gemiddelde mens bestaat niet

In ‘De mythe van het gemiddelde’ zet Todd Rose uitvoerig en overtuigend uiteen dat uit diverse onderzoeken blijkt dat ‘de gemiddelde mens’ helemaal niet bestaat. Wie naar de platgeslagen cijfers kijkt, kan hier nog in geloven. Maar kijk naar de cijfers en patronen per individu en je ziet ineens heel andere dingen. Wie is er eerlijker? Een man die soms steelt van zijn moeder, maar altijd braaf zijn belastingen betaalt? Of een man die enkel hier en daar wat creatief boekhoudt in de marge? Gemiddeld zijn ze even eerlijk. Toch zijn ze onvergelijkbaar en daarmee uniek.

Drie principes die het gemiddelde tot een mythe maken

Het middelste deel van ‘De mythe van het gemiddelde’ van Todd Rose gaat over drie principes: het grilligheidsprincipe, het contextprincipe en het sequentieprincipe. Het grilligheidsprincipe bevestigt dat talenten en eigenschappen meerdere dimensies hebben waartussen slechts zwakke correlaties zitten. Hoe bepaal je bijvoorbeeld of een vrouw groot of klein is? Ik vind 79 kilo klinken als groot, terwijl een B-cup juist weer wat klein aandoet. Maar wacht, was dat niet allebei gemiddeld? Goochelen met cijfers kan dan ineens heel verwarrend worden. Principe twee, het contextprincipe, toont aan dat de situatie onlosmakelijk is verbonden aan ons gedrag: de gemiddeld even eerlijke mannen handelen anders in andere situaties. Ten slotte het sequentieprincipe: iedereen ontwikkelt zich op zijn eigen, unieke manier en dat is okay. Zo blijkt dat vrijwel alle kinderen een eigen strategie hebben om te leren lopen. Tussenfases zoals kruipen blijken helemaal niet op een vaststaande, ‘gemiddelde’ manier te moeten plaatsvinden. Al die stress over ontwikkelingsachterstanden is echt verspilde moeite!

Dit boek gooit je hele wereldvisie overhoop

Tijdens het lezen van het boek ‘De mythe van het gemiddelde’ viel ik van de ene in de andere verbazing. De huidige aandacht voor de uniciteit van elk individu blijkt in ieder geval helemaal geen egocentrische hype. Het is juist altijd al zo geweest, behalve toevallig in de afgelopen 150 jaar, die we wat mij betreft net zo goed de middeleeuwen van het gemiddelde kunnen noemen. In het laatste deel van zijn boek betoogt Todd Rose dat we eerder vandaag dan morgen terug moeten naar een samenleving waarin het individu centraal staat in plaats van het op basis van gemiddelden ontworpen systeem. ‘De mythe van het gemiddelde’ is mijn persoonlijke eyeopener van 2016 en zal hopelijk nog lang, heel lang, doorresoneren.

Specificaties van het boek

  • Titel: De mythe van het gemiddelde – Succesvol zijn in een wereld van gelijken
  • Engelse titel: The End of Average: How We Succeed in a World That Values Sameness
  • Auteur: Todd Rose
  • Gepubliceerd in: mei 2016
  • Uitgeverij: Lev. – A.W. Bruna
  • Aantal pagina’s: 271
  • ISBN-13: 9789400506978
  • Formaat: paperback, ook verkrijgbaar als e-book

Te koop bij De Groene Boekenshop, je eigen favoriete boekhandel en bovendien bij bol.com.

Cecile Bol on LinkedinCecile Bol on PinterestCecile Bol on TumblrCecile Bol on TwitterCecile Bol on Wordpress
Cecile Bol
Schrijver / dichter / foodie @ Hommelgaard
Zelfstandig ondernemer met tekstbureau Studio Vuurvogel || Dichter, vooral in het Engels || Gezin met Remi, Emily, poes & wat kippen