Recensie: hoe Europa zichzelf verliest in de crisis volgens Yanis Varoufakis
Zie je jezelf als liberaal of socialist? Simpele politieke hokjes zijn allang niet meer voldoende voor de mensen van Europa. De waarheid is veel complexer en allang voor ons bepaald. Yanis Varoufakis zet in zijn nieuwe boek ‘And the weak suffer what they must? – Europe, austerity and the threat to global stability’ glashelder uiteen hoe Europa altijd al ‘doomed to fail’ was en wat we kunnen doen om de boel te redden. Een sensatieboek om van te smullen als het niet zo tragisch was. Als je iets wil begrijpen van de situatie waarin Europeanen zich op dit moment bevinden, dan moet je dit boek gewoon lezen. Punt.
Economie uitgelegd door Yanis Varoufakis
Bij Eigenwijs Blij hebben we al vaker aandacht besteed aan de boeken van econoom en ex-minister van financiën van Griekenland Yanis Varoufakis. Om de wereldeconomie een beetje te begrijpen, kun je ‘De economie zoals uitgelegd aan zijn dochter’ erbij pakken. ‘The Global Minotaur’ is een uiteenzetting over de macht van de Verenigde Staten op de wereldeconomie; een boek waar je mond meerdere malen van open zal vallen.
Het nieuwe boek van Yanis Varoufakis, ‘And the weak suffer what they must? – Europe, austerity and the threat to global stability’, kijkt niet per se naar hoe het spel door de Verenigde Staten wordt gespeeld, maar naar de zetten van een andere belangrijke speler: Europa. En dan vooral Duitsland en Frankrijk, want daar gaat het eigenlijk om. Wel goed om erbij te vermelden is dat Yanis Varoufakis dit boek al min of meer af had voordat hij in 2015 minister van financiën van Griekenland werd. Het is dus niet geschreven uit wraak of zoiets, maar puur als uiteenzetting. Pas na zijn ministerschap zette hij de puntjes op de i en toen had hij natuurlijk wel veel plezier van zijn ervaringen.
De opkomst en neergang van Europa
In veel aspecten is het boek ‘And the weak suffer what they must?’ een herhaling van ‘The Global Minotaur’, maar dan dus met een focus op hoe diverse zetten in Europa hebben geleid tot de crisis die in 2008. En waarom Europa zo’n moeite heeft om uit die crisis te komen.
De ideologie achter de opkomst van een gezamenlijk Europa heeft mij enorm verrast: er is namelijk geen ideologie. Het is volgens Yanis Varoufakis één grote verzameling aan dubbele en driedubbele agenda’s. En dat zet hij vervolgens haarfijn en heel begrijpelijk en helder uiteen. De basis onder Europa is de verhouding tussen Frankrijk en Duitsland. Frankrijk stelt eigenlijk niet veel meer voor en wil nog een partij van betekenis blijven zonder overvleugeld te worden door Duitsland. En Duitsland is economisch gezien gewoon glashard de baas en wil dat graag blijven. Daarbij heeft de Bundesbank ook nog zijn eigen agenda: iets wat meerdere bondskanseliers duur is komen te staan. Ongelooflijk, maar waar…
Europa: geen democratie, maar een kooi?
Het is een wirwar van ellende, terwijl het zo mooi had kunnen zijn. Zoals Europa nu is gebouwd hebben vooral grote bedrijven er plezier van in plaats van waar het om zou moeten gaan: de Europeanen zelf. De regels zijn erg rigide en vaak paradoxaal. Yanis Varoufakis zet heel duidelijk uiteen hoe dom de Maastricht-regels waaraan de landen van de EU zich moeten houden eigenlijk zijn. Hoe we de crisis daarmee erger voor onszelf én de rest van de wereld maken, inmiddels tot grote frustratie van onder meer de Verenigde Staten waar ze maar niet begrijpen waarom Europese politici het niet begrijpen.
Maar waar komt die titel dan vandaan?
‘And the weak suffer what they must?’ verwijst naar een dialoog tijdens de Peloponnesische oorlog tussen Athene en de mensen van Melos. Athene had gewonnen en was van mening dat er alleen sprake kan zijn van ‘rechten’ als er sprake is van twee gelijkwaardige partners. Bij een ongelijkwaardige machtsverhouding kan de machtigste doen waar hij zin in heeft ‘and the weak suffer what they must’. De mensen van Melos reageren (min of meer) met de boodschap dat rechten voor de zwakkeren alleen maar in het zelfbelang van de sterkeren zijn. Niet in de laatste plaats omdat anders de onvermijdelijke neergang van de sterkere uiteindelijk wraakzuchtig zal worden toegejuicht.
En dat zie je nu in Europa gebeuren. Op heel veel plekken komen fascistische en Nazistische bewegingen op, vooral op plekken waar de zwakkeren echt lijden, zoals in Griekenland. Yanis Varoufakis pleit ervoor om toch te leren van wat er na de crisis rond 1930 in Europa gebeurde en ons niet blind te staren op regels die niet blijken te werken.
Lees dit boek van Yanis Varoufakis!
Het boek is best wel cyclisch opgesteld, ook al volgt het ook een chronologische lijn. Yanis Varoufakis grijpt vaak terug op iets dat hij al eerder heeft uitgelegd. Soms zelfs meerdere keren. Hierdoor ontstaat wat herhaling, maar dat is juist wel prettig, omdat de complexe materie nu beter blijft hangen. Ook zijn Engels is nu prettiger leesbaar dan in ‘The Global Minotaur’.
Zie je jezelf als liberaal of socialist? Als conservatief of progressief? Sorry, maar dat is voor de gewone burger echt een futiele bezigheid. De waarheid is veel complexer en allang voor ons bepaald. Het wordt tijd dat Europa weer van de mensen wordt in plaats van een aantal ondemocratische krachten. Is er dan geen alternatief? Jawel hoor, en nog binnen de regels ook: op het einde van het boek komt Yanis Varoufakis met een mogelijke oplossing voor de crisis die hij samen met twee andere specialisten op dit gebied heeft ontwikkeld. Maar of er iemand wil luisteren…? De soap van Europa gaat door, maar ik begrijp er nu tenminste iets van.
Specificaties van het boek
- Titel: And the weak suffer what they must? – Europe, austerity and the threat to global stability
- Auteur: Yanis Varoufakis
- Gepubliceerd in: april 2016
- Uitgeverij: Bodley Head
- Aantal pagina’s: 318
- ISBN-13: 9781847924049
- Formaat: paperback
- Nederlandse vertaling: En de zwakken ondergaan wat ze moeten ondergaan?
