Recensie: Ice and the Sky – een film van Luc Jacquet
De Oscarwinnende filmmaker Luc Jacquet (March of the Penguins, 2005) reist opnieuw af naar Antarctica om het avontuur van de wetenschapper Claude Lorius in beeld te brengen. De film is het verhaal van een bijzonder leven gewijd aan poolreizen en de wetenschap. Lorius onthult met zijn onderzoek lang bewaarde geheimen van ons klimaat die eeuwenlang diep opgeborgen lagen in het Antarctische ijs. Door middel van diepe ijsboringen toont hij aan dat het bange vermoeden van vele klimatologen waar is: de recente opwarming van de aarde is niet een gewone temperatuurschommeling, maar wordt veroorzaakt door de mens. De prachtige beelden van het ongerepte ijslandschap van Antarctica gecombineerd met archiefbeelden van de wetenschappelijke pionier Claude Lorius zelf maken Ice and the Sky tot een bijzondere cinematografische ervaring en een belangrijke film die gezien moet worden!
Wie is Claude Lorius?
De hoofdpersoon in deze film is Claude Lorius, geboren in 1932 in Frankrijk en glacioloog. Hij was directeur aan het CNRS, een Frans wetenschappelijk onderzoekscentrum, en een vergelijkbaar Zwitsers instituut. Hij heeft een zeer succesvolle wetenschappelijke carrière gehad en heeft voor zijn werk vele onderscheidingen ontvangen. Lorius heeft vanaf 1956 aan meer dan 20 expedities naar Antarctica deelgenomen en heeft vele internationale onderzoeksprojecten geleid.
Het begin van zijn carrière
De eerste reis naar Antarctica was een duik in het onbekende. De Zuidpool was bereikt maar er was voor 1956 geen onderzoek verricht op Antarctica. De archiefbeelden laten zien dat het echt pionieren was. De hulpmiddelen ogen erg ouderwets en men was nauwelijks voorbereid op de extreme weersomstandigheden. Temperaturen van -50 en lager waren niet ongewoon en de windsnelheid kon enorm hoog zijn, zo rond de 200 kilometer per uur werd wel gemeten. Ter illustratie: orkaankracht (windkracht 12) begint bij 117 kilometer per uur. De omstandigheden waren voor de meesten te zwaar en zij haakten af, maar Lorius ging met twee anderen door en zij maakten het project, dat een jaar zou duren, af.
Lorius deed in dat jaar ideeën op voor vervolgonderzoeken. Meer en meer gingen die de richting op van onderzoek van de ijskernen en wat daaruit valt af te lezen. Bij een van die onderzoeken kwam aan het licht dat op Antarctica sporen te vinden waren van de uitstoot van de atoombommen in 1945, afgeworpen op Japan. Hij concludeerde dat resten uit de atmosfeer over de hele wereld konden neerslaan en trok de conclusie dat lokale milieuverontreiniging wereldwijde gevolgen had.
Verband uitstoot en temperatuur
De film Ice and the Sky laat verder zien dat bij metingen in het Vostok Station, bij bijna -100 !!, ijskernen van 400.000 jaar oud konden worden aangeboord. De onderzoeken resulteerden in de vaststelling dat er een vrijwel volkomen correlatie is tussen CO² uitstoot en temperatuur en die intact bleef tijdens de ijstijden en interglaciale perioden. De bandbreedte in de hoeveelheden en de temperatuurschommelingen bleef beperkt.
Zorgwekkende ontwikkeling
Uit recente metingen blijkt dat het verband is verstoord. De uitstoot is enorm gestegen en is veel hoger dan die ooit is geweest. De temperatuurstijging gaat langzamer, maar is onmiskenbaar. De conclusie van Lorius: het keerpunt is bijna bereikt! Binnen enkele jaren al zullen er gebieden op aarde zijn waar elke zomer warmer zal zijn die welke zomer dan ook in de voorbije decennia. En dat is onomkeerbaar! De gevolgen die dat zal hebben voor de mensheid en de ecosystemen zijn ongewis. Het is simpelweg een toestand waarin de aarde nooit heeft verkeerd, althans niet in de voorbije 400.000 jaar.
Is er nog hoop?
Dat klinkt wel erg dramatisch. Lorius is geen doemdenker, maar maakt zich serieus zorgen over de kwaliteit van het menselijk leven van de generaties na hem. Hij sluit af met de hoopgevende gedachte dat de mens altijd in staat is gebleken zich aan veranderende omstandigheden aan te passen en met de positieve boodschap dat er nog wel wat tijd is om het tij te keren, maar weinig, bijzonder weinig.
Oordeel
Ice and the Sky is een zeer bijzondere film. Het laat het leven zien van een zeer getalenteerde en bevlogen wetenschapper. Het geeft een wonderschoon beeld van Antarctica, een continent dat soms idyllisch mooi is, en soms door de klimatologische omstandigheden haast infernaal oogt. Maar de film geeft vooral een boodschap af, een boodschap die niets aan duidelijkheid te wensen overlaat: de mens kan de opwarming van de aarde nog keren maar wachten kan niet meer!
Helpen?
Wil je een klein steentje bijdragen? Steun de organisatie achter de film als volgt:
1. Ga naar https://www.thunderclap.it/
2. Zoek Ice and the Sky
3. Klik en geef je steun via Facebook, Tumblr of Twitter
Thunderclap zal dan namens jou eenmalig een bericht plaatsen op 12 november om 9.00 uur.
