Heel soms overvalt een kleine adrenaline rush mij weer. Ik dacht per ongeluk terug aan die wekenlange strijd die we voerden tegen bloedmijt bij onze kippen (misschien noem jij deze parasiet bij kippen bloedluis?). Met z’n duizenden was ons kippenhok een soort Hotel Bloedmijt geworden. Er leek geen einde aan de bloedluis-plaag en onze bloedluis-bestrijding te komen. Uiteindelijk is het ons gelukt: de bloedmijt bestrijden met natuurlijke methodes zonder gif.

Omdat ik zelf echt stress ervaar bij het zien van foto’s van bloedmijt / bloedluis, zal je in dit artikel geen foto’s van die rottige parasieten vinden. Ik leg je wel alles over ze uit, hoe je bloedmijt / bloedluis kunt herkennen en natuurlijk hoe je bloedmijt / bloedluis kunt bestrijden.

Onze eerste ontmoeting met bloedmijt

Het was echt idyllisch. We hadden een woonboerderij gekocht met een flink stuk land. De vorige bewoners waren oud en gingen kleiner wonen. Hun drie kippen konden niet mee verhuizen. Of wij ze dan wilden hebben. Dat is toevallig, we wilden juist graag kippen hebben! Tussen koop en overdracht las ik zelfs nog een boek over het verzorgen van kippen.

De dag van de overdracht ging anders. Er waren ineens nog maar twee kippen. “Ja, eentje lag ineens dood in het hok. De andere twee zijn ook van de leg.” Okay… Een dag later maak ik samen met mijn dochter van vier het kippenhok schoon. Met een stoffer en blik (beginnersfout) veeg ik de bodem wat aan. Dan hoor ik mijn dochter gillen. “Overal beestjes!” Haar armen en benen krioelen van de kleine bruine spinnetjes. Ook mijn arm blijkt onder de beestjes te zitten. Hmmm, misschien een spinnennest wat net toevallig is uitgekomen? Maar ik voelde nattigheid.

Licht getraumatiseerd pak ik die avond mijn boek over de verzorging van kippen erbij. Was er niet een of andere parasiet? Waren die niet rood? En was dat niet een luis? Terwijl dit duidelijk spinnetjes waren? Maar bloedluis zou wel passen bij het sterven van een van de kippen en het feit dat de andere twee kippen niet leggen, ondanks dat het inmiddels juni is. En waarom roepen sommige mensen dingen over bloedluis? Wat is dat dan weer voor beestje?

Bloedluis of bloedmijt: wat zijn het nou voor rotbeestjes?

Het lijkt wel of deze rotbeesten expres verwarring zaaien. Het is een mijt, een soort spinachtige. Maar in de volksmond wordt het beestje bloedluis genoemd. En dan noemen sommige mensen bloedmijt ook nog vogelmijt of zelfs vogel-luismijt. Bloedluis, rode bloedmijt, vogel-luismijt of vogelmijt: we hebben het over hetzelfde beestje. Dermanyssus gallinae is een parasiet op vogels. Ze drinken het bloed van vogels, zoals pluimvee. Dit doet de bloedmijt als het donker is en de kip zit te slapen op stok. Zodra het licht wordt, kruipt de bloedmijt weg in hoeken en gaten. Een soort vampier dus. (spoiler: ze houden ook niet van knoflook)

Van drie bloedmijten gaat een kip niet dood. Helaas heb je al snel duizenden in een kippenhok. En dan wordt het echt vervelend voor je kippen. De rode bloedmijt begint namelijk als een bruine mijt. Pas als hij zich vol drinkt met bloed van jouw kippen, wordt de bloedmijt rood van kleur. De kippen kunnen ’s nachts niet meer goed slapen door al dat gekriebel en raken uitgeput. Bovendien worden ze langzaam leeggezogen. De kippen krijgen bloedarmoede en leggen geen eieren meer. En uiteindelijk vallen ze dus dood neer. Reden genoeg om de bloedmijt met man en macht te bestrijden. En dan natuurlijk het liefst zonder gif.

Checken of er bloedmijt / bloedluis in je kippenhok zit

Ik denk dat als je eenmaal een bloedmijt-plaag hebt meegemaakt, dat je een soort extra zintuig ontwikkelt voor het zien van nieuwe bloedmijt in het nieuwe seizoen. Als het nog geen krioelboel is en je twijfelt, dan kun je een test doen met een stukje pvc-buis (10 centimeter lang, diameter rond de twee centimeter) en wat golfkarton. Vouw het stukje golfkarton een paar keer dubbel en schuif het in de pvc-buis. Wat je doet is een buisje vol kiertjes (en dus gezellige logeerplekjes) voor bloedmijt maken. Deze bloedmijt-checker plak je met tape stevig tegen de onderkant van de zitstok in het nachtdeel van het kippenhok. In de ochtend, als de bloedmijt klaar is met bloed drinken, gaat de bloedmijt op zoek naar een slaapplek. Met wat geluk kruipen ze in de pvc-buis. De volgende dag haal je het buisje weg en maak je het op tafel en bij goed licht open. Hoe meer bloedmijt je vindt, hoe groter het probleem.

Okay, bloedmijt / bloedluis dus: hoe kom je er weer vanaf?

Niet meteen naar de bus met gif grijpen. Het lukt echt om bloedmijt te bestrijden zonder gif. Maar hoe? Wij begonnen druk met poetsen, poetsen, poetsen. En ’s nachts had ik er nachtmerries van. Maar het bleek allemaal niet genoeg. We gingen actiever op onderzoek uit en ik vroeg zelfs om advies aan iemand die workshops over kippen houden geeft aan particulieren.

Bloedmijt / bloedluis bestrijden tip 1: poetsen, vegen, stofzuigen

En dan blijkt bloedmijt bestrijden toch echt te beginnen met poetsen. Voordat je iets anders gaat doen heb je enigszins een schone lei nodig. En dus liet ik de stofzuiger zijn werk doen in alle hoeken, gaten, kieren en randen van ons oude, krakkemikkige kippenhok. Jemig, wat bleek dit kippenhok belachelijk veel kieren te hebben. Met het stofzuigen verwijderde ik toch wel zo’n 80% van de bloedmijt. Niet genoeg, wel een begin waarmee je verder kunt werken. Voor de volgende stappen moet je echt je kippenhok inkruipen en dat wil je echt niet met overal brandhaarden aan bloedmijt. (voor de zekerheid gooide ik de stofzuigerzak meteen in de afvalcontainer, brrr). Vervolgens ging ik het kippenhok te lijf met een sopje met soda. In deze redelijk schone omgeving konden we starten met echte oplossingen in Operatie Anti-bloedmijt.

Bloedmijt / bloedluis bestrijden tip 2: acrylaat in de kieren

Het zal wel ambachtelijk en gezellig staan ofzo, maar om een of andere reden bestaan kippenhokken bijna altijd uit in elkaar geschoven schrootjes, vaak ook nog van goedkoop hout dat snel verweert. Wat een walhallah voor familie bloedmijt! Maar kieren, daar hebben we tegenwoordig iets magisch voor: acrylaat. Koop een paar flessen acrylaat bij de Action voor krap een euro per stuk. Een duur merk bewaar je maar voor een ander moment. En dan is het smeren geblazen. Kier voor kier voor kier spoot ik dicht met acrylaat. Dat dat nodig bleek zag ik rond het raampje. De in het kozijn blijkbaar nog aanwezige bloedmijt probeerde te vluchten en kwam vast te zitten tussen het ruitje en de acrylaat. Ik had geen medelijden met deze honderden lijkjes. Geen kieren = minder bloedmijt. Ik zag de bloedmijt inmiddels wanhopig worden. Ineens zaten ze ’s ochtends in een zichtbaar hoopje in een naad in plaats van ver weggekropen. Nat doekje erover en weer wat bloedmijt weg. Maar genoeg was het niet.

Bloedmijt / bloedluis bestrijden tip 3: witkalk overal

Witkalk kun je gewoon bij winkels als de Welkoop kopen. Duur is het niet. Je mengt witkalk met wat water en verft de binnenkant van het kippenhok er helemaal mee. Witkalk is helemaal natuurlijk en heeft bovendien heel veel voordelen in de strijd tegen bloedmijt. Ten eerste is het poederig. Bloedmijt haat poeder. Ten tweede is het vochtabsorberend, waardoor het kippenhok beter droog blijft. Bloedmijt haat droog. Ten derde maakt witkalk alles superwit. Dat zorgt voor meer licht in het kippenhok. Bloedmijt haat licht. Ook zorgt het ervoor dat je zelf veel sneller ziet wanneer er weer ergens nieuw bloedmijt rondloopt. Je kunt dus veel eerder ingrijpen bij een nieuwe uitbarsting van bloedmijt.

Bloedmijt / bloedluis bestrijden tip 4: vliegende stok

Iets wat je zeker ook moet doen is ervoor zorgen dat de bloedmijt óf op de kip óf in het kippenhok zit en niet allebei. Dat doe je door de stok zo zwevend mogelijk te maken. Wij deden dit door de stok (die eerst, horror horror, hing in een soort houten U; hoeveel kieren wil je?!) in te korten en vervolgens opnieuw te bevestigen met een metalen hoek. Het punt waar de stok op steunt smeer je in met vaseline of iets dergelijks. De komende nachten kan het feest beginnen. De bloedmijt die al op de kip zit, wil na het drinken wegkruipen en gaat aan de wandel. De vaseline plakt ze vast en doodt ze. De bloedmijten met honger wandelen juist richting kip op stok. Ook deze bloedmijten plakken vast en gaan dood. Ineens hoef je bij een plaag alleen nog maar elke dag de stok af te nemen (en eventueel opnieuw te witkalken af en toe). En af en toe de hoopjes te verwijderen op de vaseline en dit weer aan te vullen.

Na het aanbrengen van de vliegende kippenstok en het knutselen met acrylaat en witkalk kwamen we er pas echt achter hoe erg de bloedmijt in ons kippenhok eigenlijk was. Natuurlijk, we zagen er duizenden tijdens het schoonmaken. Maar nu zaten er elke ochtend ineens honderden volgezogen rode bloedmijten op de donkere plekjes van de zitstok. En toen ineens, na een paar dagen, leek het echt voorbij.

Bloedmijt / bloedluis bestrijden tip 5: knoflook in hun water

Wat we ook nog probeerden was knoflook toevoegen aan het drinkwater. Bloedmijt heeft een hekel aan bloed dat naar knoflook smaakt. Een nadeel is dat bloedmijt heel veel geduld heeft. Ze kunnen eeuwen overleven zonder te eten. Dus als je denkt dat je van je bloedmijt af bent en je stopt met het toevoegen van knoflook, slaan die rotbeesten ineens alsnog toe. Wij hielden daarom tijdelijk op met knoflook, juist om de bloedmijt zo veel mogelijk richting kip (en dus richting vaseline) te lokken.

Nu, een jaar later, denk ik erover opnieuw knoflook aan het drinkwater toe te voegen. We hebben nu nog geen bloedmijt. Als ik vanaf nu onze kippen ‘vies’ laat smaken, win ik per definitie. Je proeft de knoflook niet terug in de eieren.

Gewonnen: de strijd tegen bloedmijt is voorbij

Uiteindelijk zijn we twee weken lang dagelijks wel even bezig geweest met de bestrijding van bloedmijt. Alsof we niet iets leukers te doen hadden met net een nieuw huis. Maar we zagen onze kippen weer opfleuren. Hun kammen werden weer rood. Ze werden weer levendiger. En jawel, ineens was daar weer een vers gelegd ei! En hoewel ik nog regelmatig mijn vingers langs de onzichtbare achterkant van de kippenstok zou halen in angst weer een paar rode mijten te vinden, drong het langzaam toch echt tot mij door: we hadden gewonnen van de bloedmijt. Zonder gif.

Bonus oplossing tegen bloedmijt / bloedluis: een beter kippenhok

En zo zouden we nog wel een paar jaar hebben kunnen functioneren, ware het niet dat we het hok sowieso op een andere plek in de tuin wilden hebben. En liefst eenvoudig verplaatsbaar. Bovendien hoorde ik op meerdere plekken fantastische verhalen over de kippenhokken van Omlet. Ze zouden een welhaast magisch wapen in de strijd tegen bloedmijt zijn. Ons Eglu Cube kippenhok van Omlet heeft veel minder kieren dan een regulier kippenhok en is bovendien veel eenvoudiger schoon te maken. Als het moet kun je hem redelijk eenvoudig volledig demonteren en minutieus schoonmaken. Maar goed, witkalken kan niet en hij heeft ook geen zwevende stok. Ik ben benieuwd naar onze ervaringen met bloedmijt in dit seizoen.

Belangrijkste tip is wellicht dan ook dat je gewoon alert moet blijven op bloedmijt. Zodra het weer wat warmer wordt, moet je goed je ogen openhouden tijdens het schoonmaken van het kippenhok en dat ook regelmatig doen. En dan moet het kunnen. Gelukkige kippen. Zonder bloedmijt. Of bloedluis. Zonder gif.

Cecile Bol

Schrijver / dichter / foodie @ Hommelgaard

Zelfstandig ondernemer met tekstbureau Studio Vuurvogel || Dichter, vooral in het Engels || Gezin met Remi, Emily, poes & wat kippen