Moestuinieren in de winter? Leg een koude bak aan!
Toegegeven, in de winter valt er niet zo veel te doen in een moestuin: te koud, te nat, te weinig zon. Wel is het mogelijk om het volgende tuinseizoen voor te bereiden. Je kunt alvast zaden kopen, je tuingereedschap eens aan een kritische blik onderwerpen en, als dat nodig is, schoonmaken, repareren of vervangen. Of je kunt een koude bak aanleggen!
Wat is een koude bak? Eigenlijk is de naam wat verwarrend, want de bedoeling is om op de volle grond in de tuin een bak aan te leggen, waarin het juist warmer wordt dan op de omringende tuingrond. Vroeger hadden veel hobbytuiniers een koude bak, mijn opa had er één, maar mijn vader ook. Daar werden in het vroege voorjaar, ver voor de IJsheiligen in mei voorbij waren, de zomerbloeiers gezaaid, zoals de bij mijn opa en vader heel populaire afrikaantjes. In een goed aangelegde koude bak zijn zaailingen ook bij lichte vorst nog beschermd tegen de kou en heb je sneller plantjes klaar om in de tuin uit te planten.
Hoe ziet een koude bak er uit? Het is eigenlijk heel simpel: een koude bak is een soort kist met vier wanden, waarmee hij op de grond staat, en een doorzichtige plaat er boven op. Ideaal is als de wanden zo schuin zijn, dat de bovenplaat aan de voorkant lager ligt dan aan de achterkant. Zo valt de vroege voorjaarszon het meest ideaal in de koude bak en kun je er optimaal van profiteren. Verder is het nodig, dat je op warme dagen de bovenplaat kunt openzetten om de jonge aanplant te luchten, maar dat lukt ook heel goed door tussen de wanden en de bovenplaat iets neer te leggen (een stok of een balk).
Er zijn prachtige koude bakken te koop, bijvoorbeeld bij www.fonq.nl, zij noemen het broeikassen. Het idee van een koude bak is echter zo simpel, dat zelf maken van oude materialen helemaal niet zo moeilijk is. Jan heeft er een gemaakt van de onderdelen van een oude tuinbank. Onze doorzichtige bovenplaat is een perspex plaat, die in een vorig leven dienst heeft gedaan als achterplaat van onze kapstok. Onze koude bak is niet helemaal winddicht, dus luchten doet hij altijd wel, en bij hele mooie dagen tillen we de perspex plaat er helemaal af.
Het lastigste bij het maken van de koude bak is het vinden van een geschikte doorzichtige bovenplaat, maar oude ramen vind je nog wel eens bij de kringloopwinkel of bij een winkel met tweedehands bouwmaterialen. Heb je een geschikte bovenplaat gevonden, dan pas je de maat van de koude bak hier op aan.Het is niet noodzakelijk om de wanden van de koude bak van hout te maken. Ooit zag ik een koude bak die was opgebouwd uit strobalen. Dat isoleert natuurlijk geweldig!
Wat heb je er aan, aan zo’n koude bak? Een koude bak is heel geschikt om vorstgevoelige planten veel vroeger voor te zaaien in de volle grond, zoals de al eerder genoemde afrikaantjes, maar ook gevoeliger moestuinplanten kunnen eerder gezaaid of geplant worden. Denk hierbij aan allerlei slasoorten, maar ook aan courgetteplanten. Onze slaplanten waren al vroeg in april weelderige kroppen. Overigens, het zal inmiddels wel bij veel mensen bekend zijn, maar een slakrop van wat voor slasoort dan ook hoeft niet in zijn geheel geoogst te worden. Knip of snijd de benodigde bladeren al en de slakrop groeit gewoon weer aan.
Zoek de plaats voor je koude bak met zorg uit: op een zonnige plek en niet onder bloesemende bomen. Mijn koude bak stond dit jaar onder een meidoornboom, een prima plekje, tot… de meidoorn was uitgebloeid. Vele bloemblaadjes en stengeltjes heb ik uit de sla moeten vissen voor we hem konden eten!
