Kind & Opvoeding

Genderneutraal opvoeden: mijn visie en ervaringen

In de afgelopen jaren zijn er veel discussies geweest over emancipatie, gender, opvoeden, en de rol die speelgoed daarin speelt. Zelfs minister Ingrid van Engelshoven van Emancipatie heeft zich gemengd in het gesprek en een uitspraak gedaan om speelgoed minder rolbevestigend te maken. Het idee hierachter is dat een opvoeding die niet alleen stoelt op stereotypen en traditionele rolverdelingen binnen het gezin ervoor kan zorgen dat meisjes de mogelijkheden blijven zien om vaker te kiezen voor technische opleidingen.

Juist ook emancipatie voor jongens

Maar genderneutraal opvoeden doet meer. Ook jongens kan het zeker iets opleveren. Als huilen niet meer gezien wordt als een zwakte, maar als een uiting van emotie (zoals bij meisjes heel normaal is), groeit een generatie jongens op die wél over hun gevoel kan en mag praten. Daar kunnen we alleen maar beter van worden. Jongens zijn ook mooi, jongens zijn ook lief, en jongens kunnen zeker ook rustig en geconcentreerd werken.

Opvoedstijlen

Ik merk in mijn netwerk dat er soms bewust minder stereotyp opgevoed wordt, en soms juist bewust heel rolbevestigend. De mensen om mij heen die proberen genderneutraal op te voeden vinden dat het karakter van het kind, wat dat dan ook mag zijn, leidend moet zijn in de opvoeding. Dat gaat soms heel ver. Ze laten het kind leidend zijn in hoe ze het kind troosten, welke kleren het kind draagt, en welk speelgoed er aangeschaft wordt. In kleurgebruik sturen ze hun kinderen ook naar minder traditionele kleuren: geel en paars voor de jongens, blauw en groen voor de meisjes. Deze manier van opvoeden wordt ook onderzocht als onderdeel van Gender en Diversiteitsstudies.

Een andere groep binnen mijn netwerk doet juist bewust moeite om hun kind rolbevestigend op te voeden. Zij voelen zich zelf erg prettig bij de traditionele rollen en willen hun normen en waarden op hun kinderen overbrengen. Ze beredeneren dat dit later dan ook veel gemakkelijker is voor de kinderen om in die rol te groeien en dat op die manier op te pakken. Veel van de vaders vinden het erg leuk om met hun zoons hun passie voor (wild) spelen en sporten te delen. De moeders genieten juist enorm van het tutten met hun dochter voor de spiegel en vinden het fantastisch om hun meisje elke dag te voorzien van een nieuwe outfit. Spelen met de pop scoort ook hoog bij zowel de moeders als de meisjes. Uiteindelijk vind deze groep ook dat er juist natuurlijke verschillen zijn tussen de genders, die op deze manier meer tot hun recht komen.

Omkeren

Is genderneutraal opvoeden dan het omkeren van het rollenpatroon? Dat denk ik persoonlijk niet. Ik vind het mooi dat het kind centraal staat, maar ik ben me er ook van bewust dat er een kern van waarheid zit in ‘Mannen komen van Mars; Vrouwen komen van Venus’. Zowel opvoeding (en alle andere prikkels uit de omgeving) als biologie spelen een rol in de ontwikkeling van kinderen.

Ik denk wel dat het nuttig kan zijn om op te letten wat je tegen je kinderen zegt. Zou je tegen je dochter ook zeggen dat het niet stoer is om te huilen als ze knalhard op haar kin is gevallen? Zou je tegen je zoon ook zeggen dat hij er vandaag weer prachtig uitziet? Als het antwoord ‘ja’ is, dan is dat gewoon je persoonlijke opvoedstijl en daar is niets mee mis.

Voorbeelden

Als kind had ik zelf graag het voorbeeld van een werkende moeder gehad. Het heeft bij mij veel te lang geduurd voor ik echt geïnternaliseerd had dat het OK is om te willen werken in plaats van alleen te willen zorgen, dat het OK is om hoofdkostwinnaar te zijn en dat dit niet bepaald dat ik ook maar enigszins minder vrouwelijk ben. Zou het niet fijn zijn als een hele generatie niet gek opkijkt dat papa thuis is bij de kinderen en mama lekker aan het werk is? Er zit wel vooruitgang in, maar ik moet het nog elke keer aan mijn ouders uitleggen.

Ook in boeken zijn de voorbeelden die kinderen krijgen vaak heel genderspecifiek. De meisjes in boeken doen vaak niets om het plot vooruit te helpen. Ze worden hooguit gered. De jongens zijn nog steeds het vaakst degene die actie ondernemen en zorgen dat er iets gebeurt. Is een meisje al een protagonist en daadwerkelijk van belang voor het plot, dan is ze vaak een intimiderend sterke vrouw, erg intellectueel aangelegd en moet ze het puur hebben van haar hersenen. Enige vrouwelijkheid is spaarzaam. Dit geldt overigens net zo goed voor volwassen literatuur, hoewel vrouwen daar nog wel eens een extra rol hebben als seksueel begeerbaar object. Een aantal schrijvers irriteert mij nogal met hoe eendimensionaal zij hun vrouwen neerzetten, maar dat is een andere discussie.

Ook hier zijn omslagen te zien, maar als ik in onze boekenkast stapels maak, dan is het aantal echt leuke boeken met meisjes in de hoofdrol nog ver in de minderheid. (Probeer dit voor de gein thuis maar eens uit. Het criterium is wel dat het meisje dus op zijn minst een plotbevorderende rol heeft.)

Een kassa kopen

Wat heeft speelgoed hier nu mee te maken? Eigenlijk niets en tegelijkertijd heel erg veel. Voor mijn zoon was ik een jaar of 6 geleden op zoek naar een kassa. Hij hield erg van rollenspellen en dus ook van verkleedkleren en accessoires om zijn verhaal mee op te leuken. Het kostte me erg veel tijd om een niet-roze speelgoedkassa te vinden. De kassa die ik uiteindelijk vond was rood met wit, en had een verpakking met alleen meisjes erop. Gelukkig is mijn zoon stoicijns genoeg om dat geen bezwaar te vinden, maar voor andere kinderen is het dat wel.

Nu mijn zoon in groep 4 zit, begint ook in de klas het verschil jongen-meisje uit te vergroten. Ik ben blij dat hij een basis heeft waarin ook andere kanten dan stoer en sportief erg gewaardeerd worden, want hoewel hij graag wild speelt en goed kan voetballen, speelt hij nog steeds graag rollenspellen. Met poppen, keukenspeelgoed, en alles wat je kunt bedenken. Dat staat dan ook regelmatig op zijn verlanglijstje.

Verlanglijstjes

Ik worstel er wel eens mee dat dat verlanglijstje dan voor de helft uit roze dingen bestaat. Dat meer volwassenen daar iets van vinden blijkt uit het laatste Sinterklaasonderzoek van het Radar-panel. De meeste mensen vinden het prettiger als er op zijn minst genderneutraal verpakt wordt. Dat zou dat verlanglijstje dan ook erg ten goede komen. Mijn dochter is pas twee. Zij heeft nog niet echt een verlanglijstje. Ik kies voor haar wat ik erop zet. Maar binnen een paar jaar zal zij toch ook graag dingen willen uitkiezen voor haar verjaardag of voor Sinterklaas. Welke keuzes heeft ze dan?

Rolmodellen

Voor mijn dochter vind ik het eerlijk gezegd net zo storend dat veel speelgoed roze is en rolbevestigend. OK, ze speelt graag met poppen. Ze doet dat meer dan haar broer dat ooit heeft gedaan en ik ben overstag gegaan en heb kleertjes voor die pop aangeschaft. Een broek en trui kon ik niet vinden, maar wel een gele jas, neutraal ondergoed, en een blauwe jurk. Je moet wat.

Maar ik merk dat ik het toch ook belangrijk vind dat ze goede rolmodellen heeft. Speelgoed dat haar niet wegzet in een verzorgende rol, maar haar, met al haar vrouwelijkheid, laat zien dat er meer kan. Mijn zoon heeft voldoende rolmodellen, zowel in de zorg als in de techniek. Gelukkig begint ook de speelgoedbranche op te pakken dat dit belangrijk is. LEGO heeft vrouwen in de wetenschap in speelgoedsets, Mattel brengt Barbies op de markt in samenwerking met National Geographic Channel en Playmobil heeft sets met diertjes, waarin de verzorgers geen roze outfit hebben.

We zijn er nog niet, maar laten we vooral dit soort dingen blijven aanmoedigen.

Marianne Cysouw on FacebookMarianne Cysouw on Twitter
Marianne Cysouw
Mede-blogger || werkende mama, die handwerkt, bakt en blogt || mede-INFJ || Gezin met Partner, Mini-man, Mini-vrouw en poes Pixel