Als je kippen hebt, wil je ze goed verzorgen. Dat begint natuurlijk met een goed tochtvrij en veilig nachthok. En een flinke ren waarin ze voldoende ruimte hebben om lekker te scharrelen. Wil je een stapje verder gaan? Dan kun je planten gebruiken om je kippenren te veranderen in een paradijsje voor kippen. De kip stamt af van de bankivahoen. Een klein hoentje dat in dichte bossen in het noorden van China leeft. Kippen zijn dus vooral bosdieren. Vandaar dat ze op stok gaan (in een boom slaap je veiliger dan op de grond) en van de beschutting van planten houden. Maar met planten kun je je kippen op nog op veel meer manieren helpen. Hoe pak je dat aan?

Allereerst: planten beschermen tegen scharrelende kippen

Kippen zijn gek op scharrelen. Met hun klauwen met scherpe nagels krabben ze lekker door de grond op zoek naar wormen en insecten om te eten. Plant je zomaar een plant in de ren tussen je kippen? Dan krabben ze binnen no-time de grond rond de wortels open en dat zal de plant waarschijnlijk niet langer dan een paar weken overleven. Plant je in de ren? Dan moet je de wortels dus beschermen. Dat kan bijvoorbeeld door leistenen of keien rond de plant te leggen. Al zullen grotere kippen die wellicht los krijgen en de wortels alsnog beschadigen. Je kunt de plant ook beschermen met kippengaas. Voordeel van die tweede aanpak is dat je niet alleen de wortels beschermd, maar ook de blaadjes boven de grond.

Planten om je kippen te beschermen tegen wind en zon

Kippen houden niet van wind. En op warme zomerdagen zijn ze ook gek op wat schaduw. De beste manier om aan beide te voldoen is het planten van struiken net buiten de ren. In Nederland en België waait het het vaakst vanuit het zuid-westen. Maar koude winterwind komt vaak uit het oosten. Hou daar dus rekening mee. Ik plantte aan de windkant onder andere hazelaar, meidoorn, vlier en olijfwilg. Ze staan op zo’n meter van de ren, maar groeien hard en worden 4 tot 6 meter hoog uiteindelijk. Ze houden de wind tegen. En geven ook schaduw op warme dagen. De olijfwilg is wintergroen en beschermt dus ook in de winter tegen wind. De hazelaar, meidoorn en vlier zijn dan kaal, maar omdat ze dicht op elkaar staan, houden ze nog steeds aardig wat wind tegen. Maar ze laten dan net wat meer laagstaande winterzon door. En dat is in de winter ook wel welkom.

Fruitstruiken die insecten lokken en bessen geven voor de kippen

Aan een kant van de ren plantte ik 8 bessenstruiken pal tegen het gaas aan de buitenkant van de ren. Twee honingbessen, kruisbes, aalbes, framboos, herfstframboos, een doornloze braam en gojibes. Door buiten de ren te planten, zijn de wortels beschermd tegen de kippen. De plant groeit half de ren in en blijft er half buiten. Doornloze braam en gojibes zijn klimplanten. Door die een beetje te leiden kun je ze een heel eind in en op de ren laten groeien. Zo kun je ook wat schaduw creëren als de zon in de zomer hoog staat.
Door allemaal verschillende bessenstruiken te planten, zorg je voor bloei op verschillende momenten en bessen op verschillende momenten. De bloemen trekken insecten aan waar je kippen achteraan kunnen rennen om te proberen ze uit de lucht te plukken. De bessen die aan de buitenkant groeien eten we zelf op en de bessen die in de ren groeien eten de kippen op. Ze wachten in de praktijk ook netjes tot ze rijp zijn voor ze ze eten. Dus als de kippen aan de ene zijde van het gaas van de bessen beginnen te eten, weet je dat je aan de andere kant ook kunt starten met plukken!

Planten die zaden maken voor kippen

Kippen zijn natuurlijk gek op allerlei granen en zaden. Dus probeer ik die ook wat te verbouwen in en rond de ren. Maar dat blijkt wel een stuk lastiger. Ik heb wel eens een rij zonnebloempitten net buiten de ren langs het gaas in de grond gestoken. Van die 20 zaden kwamen er denk ik 5 op. Dat leverde een paar mooie zonnebloemen op. Maar de zaden werden in het najaar vooral opgegeten door mussen en mezen. Een klein deel viel wel de ren in voor de kippen, maar de meesten dus niet. De afgelopen jaren plant ik elders in de tuin altijd wel ergens wat zonnebloemen. Vooral voor de hommels en andere bijen. Maar als je ze laat staan eten allerlei vogels er aan het begin van de winter ook van. Ik droog steeds de zaden van de mooiste 3 bloemen voor het jaar er na. Een groot deel laat ik staan voor vogels. Maar soms knip ik ook zo’n bloem vol zonnebloempitten af en gooi ik die in de kippenren. Dan zijn de dames toch weer even een uurtje zoet. Een mooie aanvulling op hun dieet. Als je de ruimte en de tijd hebt zou je veel meer zonnebloemen kunnen kweken en zo gratis veel zonnebloempitten kunnen kweken voor de kippen.

Insecten lokken voor de kippen

Er bestaan speciale zadenmixen voor kippen (zoek bvb op ‘kippentuintje’). Dat is vaak een mix van snelgroeiende grassen en kruiden die ze kunnen eten en die vaak ook insecten lokken. Er zit bijvoorbeeld mosterdzaad en phacelia tanacetifolia in. Beide komen snel tot bloei en trekken enorm veel insecten zoals zweefvliegen, bijen en vlinders aan. Kippen vinden het heerlijk om daar achteraan te rennen en ze uit de lucht te pikken. De bladgewassen en grassen eten de kippen ook op.

Het lastige met die mengsels is het zaaien. Als je gewoon in de ren zaait, eten ze gewoon de zaden op en zie je niks van de planten. Daarom zet ik soms een kwart van de ren af met een stuk kippengaas. Daar hark ik de grond even los en zaai ik zo’n kippentuintje. In het voorjaar en najaar kiemt en groeit dat supersnel en heb je al na een paar weken een mooie mix van allerlei grassen en bloeiende kruiden in de ren. Vervolgens verplaats ik het gaas naar de andere kant van de ren en herhaal ik het daar. Ze hebben dat stuk vaak in een dag of 4 helemaal leeg en kaal. Terwijl het een week of 3 a 4 duurt om een nieuw stuk te laten groeien. Maar die 4 dagen hebben ze wel veel plezier en eten ze heel divers en gezond. Dus als je ren groot genoeg is om periodiek een deel af te zetten, is dit zeker een aanrader!

Grassen en kruiden voor de kippen om te eten

Als je liever niet een flink deel van de ren wilt of kunt afzetten om grassen en kruiden voor de kippen te zaaien, kan het ook met een bak. Je neemt dan hetzelfde mengsel als hierboven. Of een mix van goedkoop zaad waar je aan kunt komen van snelgroeiende soorten als winterrogge, zomerwikke, phacelia, gele mosterd of koriander. Je neemt vier oude planken die ergens slingeren en maakt er een bak van. Bijvoorbeeld van 10 tot 20 cm hoog. Bevestig aan één kant kippengaas, bijvoorbeeld met nietjes. Vervolgens kun je dus een stukje van de ren inzaaien en daar die bak overheen zetten. De planten kunnen dan ongestoord groeien tot ze door het gaas omhoog komen. Onze kippen springen op die bak en knabbelen alles wat boven het gaas uitkomt er af. De planten komen dus niet in bloei. Maar ze eten wel lekker divers zo. Na een tijdje zaai ik op een andere plek in de ren en verzet ik de bak. Ze vreten de eerste plek dan in een paar dagen kaal.

Planten om plagen zoals bloedluis / bloedmijt tegen te gaan bij kippen

Nu wordt dit stukje een beetje onwetenschappelijk. Onderzoek naar medicijnen is namelijk nogal duur en kan dus alleen uit als er ook geld mee te verdienen is. Plantjes die je voor een prikkie bij elke goede kweker kunt kopen, worden dus niet onderzocht. Maar volgens veel mensen zijn er planten die kippen beschermen tegen bloedmijt en/of ze sneller later herstellen van bloedmijt. Absintalsem (Artemisia absinthium) en rozemarijn (Salvia rosmarinus) schijnen volgens anekdotisch bewijs bloedmijt op afstand te houden. Of dat waar is, weet ik niet. Maar baat het niet dan schaadt het niet. Dus ik heb beide in de ren geplant in een soort kooitje van kippengaas. Ik schat zo’n 25 cm breed en hoog. De absintalsem is erg populair bij de dames. Ze eten alle blaadjes die uit het gaas steken er vanaf. Dus ook als het niet werkt tegen bloedluis, geeft het ze wat te doen en wat lekkers te eten. (Overigens hebben we sinds het planten van de absintalsem geen bloedmijt meer gezien, maar dat kan ook aan ons kippenhok liggen of iets anders)

Bladeren tegen modder en voor wat meer wormen in de ren

Herfst! Ineens staat de ren vol plassen water en vieze modder. Niet handig als je even de ren in moet om de kippen eten te geven. En ook voor de kippen zelf niet fijn om in de modder te lopen. Gelukkig is dat simpel op te lossen. Zodra de blaadjes van de bomen vallen, verzamel ik een paar kruiwagens vol blad en gooi ik die in de ren. Onze ren is zo’n 25 vierkante meter. Vier a vijf kruiwagens herfstblad is genoeg. Ik knikker het gewoon op een bult. De dames duiken er direct op en verspreiden het zelf door de ren op zoek naar dingen om te eten. Vaak zitten er vanzelf allerlei beestjes tussen en op het blad die ze er af eten. Het blad vormt een mooi zacht dekentje over de grond. Daardoor kan de regen de grond niet meer dichtslaan. De grond kan daardoor makkelijker regenwater opnemen en afvoeren. Het regenwater sijpelt tussen de bladeren omlaag. Kom je een kwartier na een regenbui in de ren, dan kun je zonder moddervoeten rondlopen tussen je kippen.

Aan het eind van de winter is het blad helemaal vermorzeld en werkt het wat minder goed. Maar ondertussen is een deel van dat blad in de bodem opgenomen. Daar voedt het het bodemleven, zoals allerlei bacteriën, schimmels en ook wormen. En dat kunnen de kippen weer eten. Meestal laat ik het liggen tot het volgende najaar. Dan is het vermengd met kippenpoep en andere restjes die ze niet willen eten. De toplaag schep ik er dan af en gooi ik op de composthoop. Die bovenste paar centimeter van de kippenren zijn dan perfecte voedzame compost vol stikstof (kippenpoep) en koolstof (bruin herfstblad) geworden.

Een stok voor je kippen in de ren

Waarschijnlijk heb je in het nachthok al een stok voor je kippen om op te slapen. Maar overdag willen kippen vaak ook wel even een rustmomentje tussen het scharrelen door. Een stok in de ren om op te chillen is dan perfect. Zoals ik hierboven al ergens schreef zijn kippen bosdieren. Dus van nature zitten ze gewoon op een tak in de boom. Dus het beste kun je de volgende keer dat je een boswandeling maakt een mooie rechte stok zoeken en meenemen naar huis. Kies een stok van zo’n 4 cm diameter als je krielkippen hebt en 5 a 6 cm dik als je gewone kippen hebt. Het helpt als de stok min of meer recht is. Zo voorkom je dat de kippen gaan kibbelen om het hoogste plekje. En een tak met een ruwe bast geeft ze wat meer grip. Sla eenvoudig twee plankjes/paaltjes/stokken in de grond zodat ze er zo’n 30 cm bovenuit steken. Heb je lichte kippen, dan mag het ook wat hoger zijn. Schroef daar de tak bovenop.

Er zijn dus heel veel manieren om de ren van je kippen een stukje fijner voor ze te maken. Heb jij ook nog een tip? Deel hem dan vooral met ons in de comments!