Ranja van rozenbottels: zelf rozenbottelsiroop maken
Ik keek uit het keukenraam en zag de rozenbottels in onze struiken steeds rijper en roder worden. Daar moet je toch wat mee kunnen? Jazeker, rozenbottelsiroop mee maken bijvoorbeeld. Sommige recepten op internet zijn erg omslachtig; sommige juist iets te kort door de bocht. Ik vind mijn eigen recept voor zelfgemaakte rozenbottelsiroop wel een mooie gulden middenweg. En dat belooft wekenlang of misschien wel maandenlang genieten van rozenbottelranja!
De ene rozenbottel is de andere niet
In principe zijn alle rozenbottels eetbaar. De rozenbottelstruiken die we hier in Nederland vaak overal hebben staan, zijn van de hondsroos. Deze plant groeit hier van nature en wordt ook vaak geplant in gemeenteperkjes en bijvoorbeeld rond scholen. Je hebt vast nog wel een herinnering aan zogenaamd jeukpoeder gemaakt van de zaadjes van de rozenbottel, of anders aan dat je elkaar prima met rozenbottels kon bekogelen op het schoolplein. Die twee dingen kunnen natuurlijk nog steeds, maar ik houd het nu eerst bij het maken van rozenbottelsiroop.
Voordat je begint met rozenbottels plukken
Voordat je rozenbottels gaat plukken, moet je eerst checken of je alles in huis hebt. Suiker heb je vast wel, maar ik bedoel vooral goed fijnmazig kaasdoek / neteldoek, een enorme pan, een keukenmachine (geen blender, een echte keukenmachine) en voldoende glazen flesjes. Realiseer je ook dat rozenbottels prikken, zeker als je ze gaat verwerken. Verdeel daarom het werk (gedeelde smart is verdubbelde vreugd) of bereid je hier geestelijk een beetje op voor. Bovendien ga je de rozenbottels eerst een nacht of op z’n minst een paar uur lang in water laten staan. Inplannen dus!
Hoe zie je dat rozenbottels rijp zijn?
Sommige rozenbottels zijn al helemaal papperig als ze licht oranje zijn, andere zijn pas echt lekker rijp als ze signaalrood zijn. Ik heb een handvol struiken staan en volgens mij zijn het allemaal andere cultivars. Gaandeweg ontdekte ik dat de rozenbottels lekker rijp zijn als het steeltje waar de bottels aanhangen al een beetje mee kleurt.
Rozenbottels plukken: je hebt veel nodig
Tijdens het plukken van de rozenbottels kwam ik er al snel achter dat rozenbottels enorm licht zijn. Je hebt er heel veel van nodig voor een beetje een fatsoenlijke hoeveelheid siroop. En aangezien het maken van rozenbottelsiroop best een klus is, wil je ook meteen veel. Dit is ook de reden dat ik het had over een grote pan. Je hebt wel echt zo’n enorme soeppan nodig.
Ik zal je eerst de hoeveelheden geven die ik zelf had geplukt en in hoeveel rozenbottelsiroop dat uiteindelijk resulteerde. Daarna zal ik de hoeveelheden vertalen naar het plukken van 1 kilo rozenbottels.
Ik bleek uiteindelijk ongeveer 1800 gram rozenbottels te hebben geplukt. Dat is inclusief die harige, groene kontjes. Bij de verwerking had ik 1200 gram suiker nodig. Uiteindelijk kreeg ik ongeveer 2,5 liter rozenbottelsiroop hieruit. Deze siroop is het lekkerst als je vrij veel gebruikt: ongeveer 1 op 5. Dus uiteindelijk had ik genoeg rozenbottelsiroop gemaakt voor 12,5 liter ranja!
Recept rozenbottelsiroop met 1 kilo rozenbottels
- 1 kilo rozenbottels (nog niet schoongemaakt)
- ongeveer 650 gram suiker
- enorme pan
- keukenmachine
- vergiet dat makkelijk over pannen heen past
- fijnmazig kaasdoek / neteldoek
- roetsvrij stalen trechter
- voldoende flesjes voor ongeveer 1,5 liter rozenbottelsiroop
- Pluk de rozenbottels. Weeg tussendoor af en toe hoeveel je hebt. Per kilo heb je straks iets meer dan een liter water nodig.
- Doe ze allemaal in de grote pan en zet de rozenbottels onder koud water. Deksel erop en een hele nacht of hele dag of minstens een paar uur negeren. Ik plukte de rozenbottels zelf tussen de middag en maakte er ’s avonds siroop van.
- Na het weken is het tijd om de harige kontjes te verwijderen. De pitjes mogen (gelukkig) blijven zitten. Ik deed dit uiteindelijk gewoon met mijn vingers, maar ik heb dan ook stevige, scherpe nagels. Ik zette de pan met wekende rozenbottels aan de ene kant, een snijplank voor me en een grote schaal aan de andere kant. En dan prutsen maar. Ik moet wel zeggen, na een kilo of wat waren mijn vingers bijna verdoofd. Volgende keer misschien toch een handschoentje aan.
- Vervolgens maal je de ‘ontkonte’ rozenbottels redelijk fijn in de keukenmachine. Doe dit in porties. Elke fijngemalen portie rozenbottels mag opnieuw in de grote pan.
- Doe het water erbij. Voor elke kilo geplukte rozenbottels iets meer dan een liter. Ik werkte met 1800 gram rozenbottels en 2 liter water. Breng aan de kook. Laat de rozenbottels ongeveer een kwartier koken.
- Deze 15 minuten zijn het ideale moment om te beginnen met het steriliseren van je flesjes. Ik was ze altijd af met neutraal, ecologisch afwasmiddel en zet ze daarna een kwartier of wat in de oven op 110 graden. Vergeet niet ook je trechter mee te steriliseren.
- Zet je vergiet over een pan (deze hoeft niet enorm te zijn). Giet de gekookte rozenbottels in het vergiet. Hiermee ben je verlost van de ergste, dikste pulp. Weg ermee! (in ons geval op de composthoop)
- Spoel je originele pan en je vergiet even af. Zet je vergiet op de pan en bekleed met een dubbele laag kaasdoek. Giet de rozenbottels opnieuw in het vergiet. Nu kun je er langzaam maar zeker voor zorgen dat je echt geen haartjes en pitjes in je rozenbottelsiroop krijgt. Met een siliconen spatel kun je de pulp heen en weer roeren en drukken tot er echt geen sap meer uitkomt.
- Hè hè, het begint ergens op te lijken. Je flesjes zullen nu ook wel bijna gesteriliseerd zijn. Tijd om te meten hoeveel sap je eigenlijk hebt. Met een kilo rozenbottels zou je nu ongeveer een liter sap moeten hebben. Per liter voeg je ongeveer 650 gram suiker toe.
- Breng het gesuikerde sap langzaam aan de kook. Nu zal het sap langzaam in rozenbottelsiroop veranderen. Roer net zo lang tot alle suiker is opgelost en kook de rozenbottelsiroop vervolgens nog een paar minuutjes.
- Nu is de rozenbottelsiroop eindelijk klaar: tijd om de siroop in de flesjes te gieten! Afsluiten en geduldig wachten tot de rozenbottelsiroop helemaal afgekoeld is, voordat je etiketjes op de flesjes plakt. Proeven kan stiekem al eerder als je een ijsblokje in je glas erbij doet.
Ongeopend zou deze rozenbottelsiroop zo’n 4 maanden goed moeten blijven. Eenmaal open bewaar je hem in de koelkast. Voor ranja heb je wel iets meer siroop nodig dan bij siroop uit de winkel. Ik vind 1 op 5 zoet genoeg. Lekker!
