Recensie boek Charles Foster: hoe is het om een beest te zijn?
Ooit gedroomd zo te vliegen als een vogel? Of de behoefte gehad je op te krullen en in een hoekje te liggen slapen? Wetenschapper en dierenarts Charles Foster ging een stapje verder. Hij ging ver, heel ver, om zelf te ervaren hoe het is om een dier te zijn. Het boek ‘Leven als een beest’ is een rauwe, hoewel soms wat zweverige, ontdekking van de ware aard van de das, de otter, de vos, het edelhert en de gierzwaluw.
Charles Foster is bepaald niet iemand die pas op latere zijn passie vond. Zijn fascinatie voor het dierenrijk ontstond al in zijn vroege kinderjaren. Zo stond zijn slaapkamer vol met opgezette dieren. Maar wat maakt dieren nou dieren? Charles Foster vindt dat de meeste beschrijvingen van de dierlijke natuur veel te veel uitgaan van de mens. Ofwel door op dieren neer te kijken en ze te veel vanuit ons eigen perspectief te beschrijven. Ofwel door ze te menselijk te maken, zoals met jasjes en tasjes (in kinderboeken). Al jarenlang probeerde hij de werkelijkheid, de echte beleving van het dier, uit eerste hand te ervaren. En in die zoektocht maakte hij zo veel dingen mee dat het eigenlijk een wonder is dat hij er nu pas een boek over geschreven heeft.
Het is niet helemaal duidelijk wanneer wat in het boek plaatsvindt. Het staat er in ieder geval niet letterlijk bij. Maar in sommige delen is Charles Foster nog erg jong; in andere delen heeft hij kinderen in de tienerleeftijd. In het ene deel jaagt hij zonder schroom op herten; in een ander deel zegt hij tegenwoordig ’tot tofu te zijn bekeerd’. We kunnen in ieder geval aannemen dat we met ervaringen van meerdere decennia te maken hebben.
En ergens in die decennia woonde hij wekenlang met zijn jonge zoon in een hol onder de grond, wormen etend, om te ervaren wat het is om een das te zijn. Hij poepte de oevers van een rivier vol en zwom ’s nachts in de stroming om als een otter te leven. Hij at uit vuilnisbakken in East End en sliep onder bosjes om zich een vos te wanen. Hij liet zich opjagen door bloedhonden om te ervaren wat een edelhert ervaart. En hij probeerde jarenlang te begrijpen hoe razendsnel alles in het vliegende leven van de gierzwaluw gaat.
Dit levert meer dan eens fantastische teksten op. Wist je bijvoorbeeld dat wormen net als wijnen een proefbaar terroir hebben? Ook heel leuk om te zien hoe hij zijn kinderen betrekt. Ze zullen we wat gewend zijn van hun vader, maar toch, je leest niet vaak over vaders die hun kinderen geblinddoekt elkaars poep laten herkennen aan de geur. Met sommige activiteiten zou je in Nederland mogelijk problemen met de Kinderbescherming krijgen. Ik weet het niet.
Vooral de beschrijvingen van geurlandschappen en het van mensen verschillende tempo waarin de vijf dieren leven doen de dierlijke ervaring met ‘Leven als een beest’ heel dichtbij komen. Soms vroeg ik mij echter af wat er nou zo innemend aan ‘Leven als een beest’ is. Zit het hem in wat je leert over de beschreven dieren? Of is het vooral interessant om te lezen over het soms best extreme gedrag van de auteur? Een beetje van beide vermoed ik.
Jammer genoeg heeft Charles Foster de neiging om weg te zweven in filosofische verhalen over sjamanen die soms wat toevoegen, maar vaak ook helemaal niets. En bij de zin “Niemand houdt echt van katten” checkte ik persoonlijk even helemaal uit. Een onnodige opmerking in een boek dat verder juist zo uitnodigt om open te staan voor de waarde van elk dier, elk met zijn eigen vorm van bewustzijn, emoties en sensaties. Gelukkig is dat uiteindelijk wel wat blijft hangen: niet de feitjes, maar de verrassende sensatie dat je ook als lezer even heel erg dichtbij de ware aard van vijf bijzondere dieren bent geweest. En misschien wel van zes…
Specificaties van het boek
- Titel: Leven als een beest
- Originele titel: Being a Beast
- Auteur: Charles Foster
- Gepubliceerd in: mei 2017, origineel augustus 2016
- Uitgeverij: Uitgeverij Signatuur
- Aantal pagina’s: 236
- ISBN-13: 9789056725808
- Formaat: hardcover, ook verkrijgbaar als e-book
