Compassie stap 9: Zorg voor iedereen
Wat bedoelt Karen Armstrong, de schrijfster van deze cursus Compassie in 12 stappen, met de uitdrukking: Zorg voor iedereen? Zoals de vertaler het uit het Engels in het Nederlands heeft vertaald, lijkt het op de slogan van de eerste de beste zorgverzekering in december. Zou er in de oorspronkelijke tekst misschien gestaan hebben: Care for everyone of care for everybody? En dan met de betekenis: Ben je bewust van het bestaan van alle anderen of trek je iets aan van het bestaan van alle anderen.
Als ik het hoofdstuk over de negende stap goed lees, denk ik dat Karen deze betekenis bedoelt. Zij stelt namelijk voor om bij deze stap van de cursus een nieuwe boeddhistische oefening te doen, die volgens haar goed aansluit bij het streven naar mindfullness. De oefening gaat als volgt: loop door je huis en sta stil bij alle mensen die het hebben gebouwd, die het hout hebben bewerkt, de bakstenen hebben vervaardigd, de leidingen hebben geïnstalleerd, maar ook die bijvoorbeeld je meubelen hebben gemaakt, of je linnengoed hebben geweven. Denk bij het ontbijt aan diegenen die je koffie of thee hebben geoogst, je brood hebben gebakken. Ga je naar je werk, denk dan aan alle mensen die er voor zorgen, dat er goede wegen zijn, dat er treinen rijden, enzovoorts. De bedoeling van de oefening is waarschijnlijk wel duidelijk. Door je bewust te zijn van de inspanningen die anderen leveren om ook voor jou het leven aangenamer te maken, zorg je er voor dat je betrokkenheid met al die mensen voelbaarder wordt en voel je je meer één geheel met de rest van de mensheid.
Globalisering is een woord dat tot nu toe vooral wordt gebruikt voor industrialisering en handelsdoeleinden (lees de definities er maar op na), maar het is natuurlijk veel meer dan dat. Industrie en handel zijn niet alleen geld- en goederenstromen, maar vooral mensenwerk. Zelf zou ik daarom nog een kleine extra oefening toe willen voegen: probeer zelf eens iets te naaien, breien of borduren. Als ik een jurkje naai, ben ik hier al gauw een of meerdere dagen mee bezig. Iemand die in Bangladesh mijn spijkerbroek naait, doet daar even lang over, maar de beloning die daar tegenover staat, staat vaak in geen verhouding tot de geleverde inspanning. Als je zelf ervaart hoe groot die inspanning is geweest, dan wordt het ineens heel wat minder vanzelfsprekend dat veel kleding zo goedkoop is en als gevolg daarvan het loon van de naaister laag.
De omstandigheden in de wereld zijn niet altijd zo geweest, zoals ze nu zijn. Veel van die omstandigheden zijn langzaam zo gegroeid, en soms met grof geweld (denk aan kolonialisme en slavernij) aan andere volken in de wereld opgelegd. Neem alleen al het begrip van een nationale staat. Door sommige politici wordt de indruk gewekt alsof Nederland altijd al heeft bestaan en dat de normen en waarden in Nederland door de eeuwen heen altijd hetzelfde zijn geweest en, in onze tijd, ook vooral altijd hetzelfde moeten blijven.
Niets is minder waar! Het begrip “nationale staat” is ontstaan aan het eind van de 18e eeuw en dus van betrekkelijk recente datum. Daarvoor ontleenden landen hun identiteit aan de vorst, die toevallig regeerde. Wel een apart idee, vind je niet, in de middeleeuwen zou niet worden gevoetbald voor het Nederlands elftal, maar voor bijvoorbeeld het elftal van Karel V!
Tip: In het Rijksmuseum in Amsterdam wordt op 17 februari a.s. de tentoonstelling Goede Hoop geopend, over de bijzondere relatie tussen Nederland en Zuid-Afrika vanaf 1600. Tegelijkertijd wordt bij de NTR een 7-delige tv-serie uitgezonden, gepresenteerd door Hans Goedkoop. Op de website van het Rijksmuseum is te lezen: De tentoonstelling Goede Hoop laat een belangrijk deel van onze koloniale geschiedenis zien in al zijn nuances. Een zowel pijnlijk als indrukwekkend, maar vooral onrustbarend en herkenbaar verhaal (Adriaan van Dis). De tentoonstelling is te zien tot 21 mei 2017.
In de serie ‘Compassie in 12 stappen volgens Karen Armstrong’:
- Introductie boek Compassie en introductie stap 1
- Onderweg naar meer compassie stap 1 en 2
- Onderweg naar meer compassie stap 3: compassie voor jezelf
- De vierde stap naar meer compassie: empathie
- Stap vijf naar compassie is mindfulness
- Compassie, de zesde stap alweer: actie
- Compassie de zevende stap: besef van onze beperkte kennis
- Compassie de achtste stap: hoe moeten we met elkaar praten?
