“Op een praktische manier streven naar een wereld met ruimte voor vriendelijkheid”
Het afgelopen anderhalf jaar committeerde Elisabeth zich aan een langdurende challenge. In haar eigen tempo doorliep ze alle 12 stappen van Karen Armstrong op weg naar meer compassie. Over elke stap schreef ze een apart artikel. Inmiddels heeft ze alle 12 stappen doorlopen en is het tijd voor een terugblik op haar ervaringen.
“Heel toevallig ruimde ik een stapel oude tijdschriften op en heel toevallig las ik in een van die tijdschriften een interview met Karen Armstrong naar aanleiding van haar toen (in 2011) nieuwe boek Compassie, een cursus in twaalf lessen waarmee je kunt leren met meer compassie samen te leven met je medemensen. Was het echt heel toevallig of juist niet, geen idee. In 2016 was mijn interesse meteen gewekt en ben ik het boek gaan lezen.”
“Stap 1 is ‘Meer weten over compassie’, en mijn voornemen was om de Koran te gaan lezen. Het is de vertaalde versie van Kader Abdolah geworden, omdat deze versie toegankelijker is voor mensen die niet in de islamitische traditie zijn opgegroeid. Het was heel erg interessant om te lezen vanuit welke gezichtspunten moslims naar de wereld en naar hun medemensen kijken.”
“Stap 2 is ‘Kijk naar je wereld’. Karen Armstrong stelt voor om, zoals zij dat formuleert, in concentrische cirkels van compassie te denken. De eerste cirkel wordt gevormd door de familie, daarna wordt de cirkel groter en gevormd door vrienden en mensen om je heen, de grootste cirkel tot besluit betreft het land waarin je woont. De derde stap naar compassie is om te leren compassie te hebben voor jezelf. Om dat te kunnen is zelfkennis belangrijk.”
“De vader van de Boeddha deed er alles aan om zijn zoon weg te houden van het lijden in de wereld, hij leefde geïsoleerd in een prachtig paleis, elke mogelijke narigheid werd bij hem weg gehouden. Dit lukte heel aardig tot de goden ingrepen en Boeddha confronteerden met ziekte, ouderdom en dood. Hij schrok hier zo van dat hij het paleis verliet en de rest van zijn leven besteedde aan het zoeken naar een manier om op Aarde met dit lijden om te gaan. De vierde stap is empathie voor het lijden van anderen. De vijfde stap, mindfulness oftewel opmerkzaamheid, riep bij mij onmiddellijk herinneringen op aan een boek wat ik lang geleden las over de leer van Bhagwan.”
“Bij de zesde stap gingen we echt concreet aan de slag: kleine dingen, maar volgens Karen Armstrong enorm belangrijk. Kleine dingen kunnen een groot verschil maken in je eigen leven en dat van anderen. Met deze zesde stap zijn we op de helft van de cursus Compassie. Er valt nog veel te leren, want er volgen nog zes stappen. Zelf merk ik dat ik me meer bewust wordt van mijn denken en handelen, maar soms ook meer geconfronteerd wordt met mijn “mislukkingen”. Compassie voor je medemensen lijkt zo vanzelfsprekend en eenvoudig in gedachten, maar de praktijk is vaak weerbarstig. Elke dag maar weer opnieuw proberen, dus, want dat hoort ook bij de cursus.”
“Als er een ding is wat mij persoonlijk heel veel plezier geeft, is het wel dit: ik lees een boek of een artikel, kijk een televisieprogramma over een interessant onderwerp en er worden aspecten belicht, die ik nog niet wist. De verwondering die ik dan kan ervaren over dat onderwerp: ik dacht dat ik er iets van wist, maar het blijkt ineens allemaal heel anders te kunnen zijn. Er gaat een wereld voor me open, fantastisch! Het besef van mijn beperkte kennis geeft op zo’n moment mijn leven kleur. Stap 7 op weg naar meer compassie is het besef van je beperkte kennis.”
“De achtste stap onderzoekt hoe we met elkaar moeten praten. Hoezo, hoe moet dat? Is er iets mis dan met onze manier van praten? Volgens Karen Armstrong zou dat best wel eens zo kunnen zijn. Onze manier van verbale communicatie heeft vaak veel weg van een competitiestrijd, waarbij degene met de grootste mond gelijk wil hebben en het vaak ook krijgt.”
“Wat bedoelt Karen Armstrong met de uitdrukking: Zorg voor iedereen? Zoals de vertaler het uit het Engels in het Nederlands heeft vertaald, lijkt het op de slogan van de eerste de beste zorgverzekering in december. Zou er in de oorspronkelijke tekst misschien gestaan hebben: Care for everyone of care for everybody? En dan met de betekenis: Ben je bewust van het bestaan van alle anderen of trek je iets aan van het bestaan van alle anderen. Als ik het hoofdstuk over de negende stap goed lees, denk ik dat Karen deze betekenis bedoelt.”
“En toen was het zomaar ineens alweer de tiende stap in de cursus Compassie in twaalf lessen naar het boek van Karen Armstrong. Dat schiet lekker op! Ik was heel benieuwd wat zij deze keer weer in petto had om ons op weg te helpen naar een vervulder leven. De tiende stap is Kennis en dat roept natuurlijk meteen herinneringen op aan de zevende stap: Besef van onze beperkte kennis. Blijkbaar wordt het tijd om daar nu eens wat aan te gaan doen!”
“Lang geleden las ik een interview met Jan Wolkers, waarin hij vertelde dat hij elke avond voordat hij ging slapen bij zichzelf bedacht wat hem die dag niét was overkomen. Allerlei nare dingen die hij kon bedenken, waren die dag niét gebeurd. Daar werd hij zo gelukkig van dat hij altijd heel goed in kon slapen. Ik vond het een geweldig idee en ik pas het zelf ook wel eens toe op dagen dat alles tegen leek te zitten en ik uit puur zelfmedelijden moeite heb met inslapen. Vanaf het inzicht dat er veel narigheid is dat je niet overkomt, is het misschien nog maar een kleine stap om te denken aan anderen die die dingen wel overkomt en met liefdevolle aandacht aan die mensen te denken. En in de elfde stap wijst Karen Armstrong ons de weg hoe wij met die aandacht om kunnen gaan.”
“De laatste stap in de cursus Compassie naar het boek van Karen Armstrong is bepaald niet de gemakkelijkste. Stap 12 is “Heb uw vijanden lief”. En jawel, waar kennen we die uitspraak van? Was dat niet wat Jezus predikte aan zijn volgelingen? Van als iemand u op de linkerwang slaat, keer hem dan ook uw rechter toe? Dat leek mij nog een hele opgave! Nou is een oorlog niet het enige conflict, waarbij sprake is van een vijand. Ook in het dagelijks leven kunnen we zo gekwetst raken door gedrag of een opmerking van iemand, dat we de conclusie trekken dat we die persoon haten. Een glijdende schaal volgens de cursus. We kunnen beter proberen om onze vijand (in de woorden van Karen Armstrong) geluk en welbevinden toe te wensen, en een gevoel van verantwoordelijkheid voor de pijn van onze vijand ontwikkelen. Op deze manier kan er naar verloop van tijd verandering komen in patronen van vijandigheid, achterdocht en afkeer.”
“Wat heb ik zelf van de cursus opgestoken? In ieder geval heb ik geleerd om een boek van meer dan 200 pagina’s met veel informatie om te werken in 12 handzame artikeltjes waarin de essentie van de cursus zoveel mogelijk in tact bleef. En hopelijk interessant om te lezen voor de volgers van Eigenwijs Blij. Ik heb zelf voornamelijk geleerd hoe je zonder zweverigheid, op een praktische manier handen en voeten kunt geven aan het streven naar een wereld waarin ruimte is voor vriendelijkheid. De situatie in de wereld kan soms heel beangstigend zijn en dan is het fijn dat meer mensen hun best willen doen om niet te vervallen in een gevoel van onveiligheid, maar de moeite willen nemen om er iets goeds van te maken. Bij die mensen, daar wil ik graag bij horen. Het is wat dat betreft heel bemoedigend dat een boek als Compassie door zoveel mensen wordt gelezen, inmiddels is er in 2017 een geïllustreerde 4e druk verschenen.”
